Alifonso I d'Aragón
mabesh / From Wikipedia, the free encyclopedia
Alifonso I d'Aragón dito lo Batallero (1073 u 1074 - † Polinyino, 7 de setiembre de 1134) estió o rei d'Aragón y de Navarra d'entre 1104 y 1134.
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Alifonso I d'Aragón | |
---|---|
Rei d'Aragón y Navarra | |
28 de setiembre de 1104 - 7 de setiembre de 1134 | |
Predecesor | Pero I |
Succesor | Remiro II |
Predecesor | Pero I |
Succesor | García Remíriz |
Atros títols | |
Rey de Leyón, Castiella y Galicia (Chunto a Urraca I dica 1114) | |
Naixencia | c. 1073 |
Muerte | 8 de setiembre de 1134 Polinyino (Uesca, Aragón) |
Enterreco | Sant Pero lo Viello |
Conchuche/s | Urraca de Castiella |
Casa reyal | Casa d'Aragón |
Dinastía | Ximena |
Pai | Sancho Remíriz |
Mai | Felicia de Roucy |
Sinyal | Signum Regis de Alifonso I |
Se feba decir «Emperador de Espanya» , «Rei y Emperador de Castiella, Toledo, Aragón, Pamplona, Sobrarbe y Ribagorza». Emperador, emparato en la teoria politica que le atorga l'imperio a qui domine tres u mes reinos. Os cronistas musulmans le deciban Ibn Rudmir («fillo de Remiro») per una error, pos en realidat yera lo fillo naixito de lo segundo matrimonio de Sancho Remíriz (o rei d'Aragón y Pamplona d'entre 1063 y 1094) y de Felicia de Roucy. Ixo ye, que en realidat yera o nieto de Remiro I d'Aragón, no pas lo fillo.
Estió lo chirmán chicot d'o rei anterior, Pero I, per a man de su pai, anque fuesen fillos de diferents mais. As muertes casuals y prematuras de lo chirmán Pero, y de los fillos d'iste (lo prencipe Pero, muerto en 1104, y la infanta Ainés, muerta en 1103), y una miqueta d'antes que Pero, lo infant Ferrando tamién (primer fillo de Sancho y Felicia de Roucy) lo fayoron estar lo primer en a linia de sucesión, cosa que no heba estato dica ixe inte.
O caracter personal suyo, que diz que yera tan furo y capezuto (alimentatos talment tamién per o mito), y la formación que heba puesto tener como infant no hereu (ta estar militar lo educoron) debuixan la fegura que la historia mos ha quiesto mostrar, d'un rei encapuzato con las guerras y las conquiestas, extremadament relichioso, que no s'estaba de pretensions anque pareixesen masiato grans ta lo modesto reino que heba herebato. personache controvertito ta los historiadors, beluns l'han tractau como un heroi, ta altros no yera si que un pretencioso, que destaca per las victorias militars que obtenió contra los musulmans de la marca septentrional, resaltando-se-ne lo setio y conquiesta de la que dimpués habría d'estar la capital de lo suyo reino, la ciudat de Saraqusta (enguán, Zaragoza).
Las voces de las suyas victorias trescruzoron las mugas d'Aragón. En la cronica de Sant Chuan d'a Penya (S. XIV) se i lei
Prenió parte en la conquiesta de la ciudat de Uesca que esdevenió dempués de la batalla d'Alcoraz (l'anyo 1096), en chunto con o chirmán suyo, cuan iste encara reinaba. Con Ruy Díaz, o Cit Campeyador, i colaboró en contra de los almurabitz, indo-se-ne enta lo Reino de Valencia con una expedición ta aduyar a lo famoso caballero castellano, prenendo parte d'as maniobras que permetioron consolidar-ie lo primer anque efimero domenio cristiano d'ixas tierras.