Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος ήταν εμφύλιος πόλεμος που διεξήχθη στην Ελλάδα ανάμεσα στον κυβερνητικό Ελληνικό Στρατό και τις αντάρτικες δυνάμεις του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ). Διήρκεσε από τον Μάρτιο του 1946 έως τον Αύγουστο του 1949 και είχε ως αποτέλεσμα την νίκη του Ελληνικού Στρατού και την ήττα του ΔΣΕ. Θεωρείται διεθνώς ως η πρώτη πράξη του Ψυχρού πoλέμου στη μεταπολεμική ιστορία και ήταν η πολεμική σύγκρουση με τις μεγαλύτερες απώλειες που γνώρισε η χώρα από το 1830 έως σήμερα.[8]
Γρήγορες Πληροφορίες Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος, Χρονολογία ...
Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος |
---|
Μέρος του Ψυχρού πολέμου |
Μονάδα του κυβερνητικού Ελληνικού Στρατού κατά τη διάρκεια επιχειρήσεων. |
Χρονολογία | 31 Μαρτίου 1946–30 Αυγούστου 1949 |
---|
Τόπος | Ελλάδα |
---|
Έκβαση | Επικράτηση των κυβερνητικών δυνάμεων
- Καθιέρωση της Βασιλευομένης Δημοκρατίας ως πολίτευμα
- Ήττα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας
- Υποχώρηση ανταρτών σε Αλβανία, Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία
- Προσφυγικό ρεύμα προς την Ανατολική Ευρώπη
- Συνέχιση διώξεων αντιφρονούντων
|
---|
Αντιμαχόμενοι |
---|
|
Ηγετικά πρόσωπα |
---|
|
Δυνάμεις |
---|
μέγιστη δύναμη 232.500 (1949) [3] |
1946: Από 950 (Απρίλιος) έως 14.000 (Δεκέμβριος),
1947: Από περ. 12.000 (Απρ) έως 18.000 (Οκτ.),
1948: Από 16.000 (Νοέμ.) έως 25.850 (Δεκ.),
1949: Από 16.500 (Ιούν.) έως 24.000 (Ιαν.) [4] |
|
Απώλειες |
---|
|
Κλείσιμο
Οι απαρχές του εμφυλίου πολέμου εντοπίζονται σε διαιρέσεις της ελληνικής κοινωνίας που υπήρχαν ήδη από την εποχή του Εθνικού Διχασμού και οξύνθηκαν την περίοδο της κατοχής, οπότε εκδηλώθηκαν συγκρούσεις μεταξύ αντιστασιακών οργανώσεων. Λίγο μετά την απελευθέρωση, έλαβε χώρα στην Αθήνα μία αντικυβερνητική εξέγερση της μεγαλύτερης αντιστασιακής οργάνωσης, του ΕΑΜ, που κατεστάλη με την καθοριστική επέμβαση του βρετανικού στρατού. Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, με την οποία αφοπλίστηκε ο αντάρτικος στρατός του ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ, ακολούθησαν εκτελέσεις, διώξεις, εξορίες και φυλακίσεις μελών και υποστηρικτών του. Υπό την ηγεσία του Νίκου Ζαχαριάδη, το ΚΚΕ προέκρινε αρχικά την αυτοάμυνα των μελών του απέναντι στη Λευκή Τρομοκρατία και από το Φεβρουάριο του 1946 μία «διπλή στρατηγική» τόσο πολιτικής όσο και ένοπλης αντάρτικης δράσης με αμυντικό χαρακτήρα.
Παραδοσιακά, σημείο έναρξης του Εμφυλίου Πολέμου θεωρείται η επίθεση ομάδας ανταρτών στο Σταθμό Χωροφυλακής Λιτοχώρου Πιερίας τη νύχτα της 30ής Μαρτίου 1946, παραμονή των κοινοβουλευτικών εκλογών, από τις οποίες το ΚΚΕ απείχε και που οδήγησαν στο σχηματισμό κυβερνήσεων συνεργασίας του Κέντρου και της Δεξιάς. Ακολούθησαν κρατικές διώξεις αριστερών, που εντάθηκαν μετά την επιστροφή στην Ελλάδα του βασιλιά Γεώργιου Β΄ με ένα αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα. Οι ομάδες των ανταρτών οργανώθηκαν υπό το Μάρκο Βαφειάδη στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας, που δρούσε σε ορεινές κυρίως περιοχές της επαρχίας, λαμβάνοντας την υποστήριξη χωρών του σοσιαλιστικού μπλοκ. Η κυβέρνηση, δεχόμενη την αμερικανική βοήθεια του σχεδίου Μάρσαλ με βάση το δόγμα Τρούμαν, πραγματοποίησε αντιανταρτικές επιχειρήσεις και εξαπέλυσε διώξεις υποστηρικτών του ΚΚΕ. Αντιμέτωπο με την κυβερνητική αδιαλλαξία, το Σεπτέμβριο του 1947 το ΚΚΕ προσανατολίστηκε σε πλήρη ρήξη και ίδρυσε δική του κυβέρνηση, υπό την ονομασία «Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση», ενώ η κυβέρνηση των Αθηνών, το Δεκέμβριο του ίδιου έτους έθεσε εκτός νόμου το ΚΚΕ, με αποτέλεσμα να επέλθει ολομέτωπη σύγκρουση. Οι επιχειρήσεις του Δημοκρατικού και του Εθνικού Στρατού το 1948 δεν τελεσφόρησαν. Το 1949 με αρχιστράτηγο τον Αλέξανδρο Παπάγο ο Εθνικός στρατός εκκαθάρισε τη νότια και κεντρική Ελλάδα από αντάρτικες δυνάμεις. Οι τελευταίες μάχες στο Γράμμο και στο Βίτσι της Μακεδονίας που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά οι βόμβες ναπάλμ έληξαν με την ήττα του ΔΣΕ, που ηττημένος αποχώρησε στην Αλβανία και Σκόπια.
Εξαιτίας του εμφυλίου πολέμου δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ή εκτοπίστηκαν, ενώ οι κρατικές διώξεις αριστερών συνεχίστηκαν για δεκαετίες ως τη Μεταπολίτευση του 1974, οπότε νομιμοποιήθηκε το ΚΚΕ από την κυβέρνηση Καραμανλή. Ο όρος «Συμμοριτοπόλεμος» χρησιμοποιούνταν κατά τη διάρκεια της περιόδου 1946-1989 από τις κυβερνητικές αρχές ως η επίσημη ονομασία της εμφύλιας σύγκρουσης, ενώ τμήματα της αριστεράς αναφέρονταν σε αυτή ως «Δεύτερο Αντάρτικο». Το 1989, αναγνωρίστηκε επίσημα ως «Εμφύλιος Πόλεμος» από την κυβέρνηση Τζαννετάκη. Ο εμφύλιος πόλεμος έχει αποτελέσει αντικείμενο έντονης ιστοριογραφικής ενασχόλησης και διαφωνίας.