خودکشی
اقدام عمدی برای کشتن خود / From Wikipedia, the free encyclopedia
خودکشی (به انگلیسی: Suicide) عملی عمدی است که باعث مرگ فرد میشود.[10] خودکشی پدیده پیچیدهای است و میتواند علل گوناگون و پیچیدهای داشته باشد. ناامیدی، اختلالات روانی (نظیر افسردگی، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، اختلال طیف اوتیسم)، اختلات فیزیکی (مانند سندرم خستگی مزمن)، شکست عشقی، اعتیاد به الکل، سوء مصرف مواد یا دارو، میتوانند به خودکشی ربط داشته باشد و ثابت شده که این عوامل فرد را بیشتر در معرض خودکشی قرار میدهد.[3] اغلب، عوامل استرسزا مانند مشکلات مالی، مشکلات شغلی، مشکلات تحصیلی یا مشکلات ارتباط بین فردی (مانند طلاق یا قطع رابطه)، آزار دیگران یا قلدری نیز ممکن است در این میان نقش داشته باشند.[11][5][12][13][14][15][16]
خودکشی | |
---|---|
خودکشی اثر ادوار مانه | |
تخصص | روانپزشکی، روانشناسی بالینی، مددکاری اجتماعی بالینی |
دورهٔ معمول آغاز | ۱۵–۳۰ و ۷۰+ سال[1] |
عوامل خطر | اختلال افسردگی عمده، اختلال دوقطبی، اختلال طیف اوتیسم، اسکیزوفرنی، اختلال شخصیت، اختلال اضطراب، الکلیسم، اختلال سوءمصرف مواد،[2][3][4][5] اعتقادات هیچانگاری |
پیشگیری | در صورت مشاهده اقدام به خودکشی تماس با شماره ۱۲۳ اورژانس اجتماعی ایران[6] محدود کردن دسترسی به روشهای خودکشی، درمان اختلالات روانی و سوء استفاده از مواد مخدر، گزارش دادن با احتیاط رسانهها در مورد خودکشی، بهبود شرایط اجتماعی و اقتصادی[2] |
فراوانی | سالیانه ۱۲ نفر به ازای هر ۱۰۰٬۰۰۰ نفر[7] |
مرگها | ۷۹۳٬۰۰۰ نفر (۱٫۵ درصد از مرگ و میر افراد در سال ۲۰۱۶)[8][9] |
طبقهبندی و منابع بیرونی | |
کسانی که قبلاً اقدام به خودکشی کردهاند در معرض خطر بیشتری برای تلاشهای بعدی هستند.[2] تلاشهای مؤثر پیشگیری از خودکشی شامل محدود کردن دسترسی به روشهای خودکشی مانند اسلحههای گرم، داروها و سموم، گزارش دقیق و صحیح رسانهها در مورد خودکشی؛ درمان اختلالات روانی و سوء مصرف مواد و بهبود شرایط اقتصادی[17][18] است. با اینکه در ایالات متحده خطوط تلفن فوریتی بحران منابع رایجی برای پیشگیری هستند، اما اثربخشی آنها به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته است.[19][20]
متداولترین روش خودکشی از کشوری به کشور دیگر متفاوت است و تا حدودی با در دسترس بودن ابزارهای مؤثر مرتبط است.[21] روشهای متداول خودکشی شامل حلق آویز کردن، مسمومیت با آفت کشها و اسلحه گرم است.[22][23] خودکشی منجر به مرگ ۸۲۸۰۰۰ نفر در سراسر جهان در سال ۲۰۱۵ میلادی شد که نسبت به ۷۱۲۰۰۰ مرگ در سال ۱۹۹۰ میلادی افزایش داشته.[24][25] این خودکشی را به دهمین علت مرگ و میر در سراسر جهان تبدیل میکند.[26][27]
تقریباً ۱٫۵ درصد از کل مرگ و میرها در سراسر جهان به دلیل خودکشی است.[9] در یک سال مشخص، این آمار تقریباً ۱۲ در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر است.[28] میزان خودکشی عموماً در میان مردان بیشتر از زنان است و از ۱٫۵ برابر در کشورهای در حال توسعه تا ۳٫۵ برابر در کشورهای توسعه یافته متغیر است.[29] خودکشی عموماً در میان افراد بالای ۷۰ سال رایج است. با این حال، در برخی کشورها، افراد بین ۱۵ تا ۳۰ سال در معرض بالاترین خطر قرار دارند.[30] اروپا بالاترین نرخ خودکشی را بر اساس منطقه در سال ۲۰۱۵ میلادی را داشت.[31] سالانه حدود ۱۰ تا ۲۰ میلیون اقدام به خودکشی ناموفق وجود دارد.[32] اقدام به خودکشی غیر کشنده ممکن است منجر به آسیب و ناتوانیهای طولانی مدت شود.[33] در دنیای غرب، تلاش برای خودکشی در میان جوانان و زنان بیشتر است.[33]
دیدگاههای مربوط به خودکشی تحت تأثیر درونمایههای زیستی متنوعی نظیر مذهب، افتخار و معنای زندگی قرار دارد. ادیان ابراهیمی بهطور سنتی خودکشی را گناه تلقی میکنند. خودکشی در فرهنگ اسلامی به معنای عقبنشینی از نیل بهغایت کمال و سقوط به وادی حسرت و ناکامی و شقاوت ابدی در جهنم است. بر پایه خداشناسی کلیسای کاتولیک، خودکشی از نظر عقلی گناه محسوب میشود. در یهودیت خودکشی امری مذموم است و جسد فرد خودکش را بیآنکه برایش مراسم ویژهای اجرا شود، در آرامگاهی جدا از دیگر افراد دفن میکنند.[34][35] در طول دوران سامورایی در ژاپن، سپوکو بهعنوان جبران شکست یا نوعی اعتراض شمرده میشد. رسم ساتی، که در حال حاضر عملی غیرقانونی در مراسم تشییع جنازه هندیان است، این انتظار را مطرح میکرد که زن بیوه دست به قربانی کردن خود بزند و برای این کار خود را خواسته یا ناخواسته و تحت فشار خانواده و جامعه، بر روی تل هیزم مراسم تشییع جنازه شوهرش بیندازد.[36] خودکشی و اقدام به خودکشی، در حالی که قبلاً غیرقانونی بود، در اکثر کشورهای غربی دیگر چنین نیست.[37] در برخی کشورها اما اقدام به خودکشی یک جرم باقی مانده است.[38]
خودکشی شامل گونههای دیگری نیز هست که در آن فرد، صرفاً از سر بیماری روانی یا نامیدی و احساس شکست اقدام به گرفتن جان خود یا دیگران نمیکند؛ بلکه ممکن است فرد مورد شستشوی مغزی توسط افراد سودجو و با وعدههای توخالی قرار گیرد و دست به خودکشی آگاهانه برای رسیدن به اهدافی نامشخص بزند. گاهی فرد با کشتن خود در واقع میخواهد اعتراضش به موضوعی را به شدیدترین حالت بیان کند. گاهی فرد، برای اهداف نظامی اقدام به خودکشی یا خود-دیگرکشی مینماید. نمونه این گونه رفتار را میتوان در کامیکازیهای ژاپنی مشاهده کرد.[39] خودکشی اغلب به عنوان یک فاجعه بزرگ برای خانوادهها، بستگان و سایر حامیان نزدیک دیده میشود و تقریباً در سرتاسر دنیا به آن نگاهی منفی میشود.[40][41][42]