سمفونی شماره ۹ (بتهوون)
From Wikipedia, the free encyclopedia
سمفونی شماره ۹ در رِ مینور، اپوس ۱۲۵، آخرین سمفونی تکمیلشدهٔ لودویگ فان بتهوون است، اما تِمها و نغمههای موسیقایی آن سالها قبل از تصنیف، در ذهن او شکل گرفته بود. این اثر نخستین بار در ۷ مه ۱۸۲۴ در وین اجرا شد. اولین اجرای سمفونی با ذوق و شوقی عظیم همراه با تشویقهای بیسابقهای روبرو شد. بسیاری از شنوندگان اشک میریختند، بتهوون خودش در پایان کنسرت، از شدتِ هیجان بیهوش شد. سمفونی نهم در سختترین روزهای زندگی بتهوون ساخته شد و هنگام تصنیف آن، قادر به شنیدن نبود و در ناشنوایی کامل بهسر میبرد. سمفونی نهم، اولین سمفونی است که در آن از صدای انسان استفاده شدهاست. قطعه شعر فینالِ این سمفونی از چکامهٔ شادی سرودهٔ فریدریش شیلر اقتباس شدهاست. اشعار استفادهشده در موومان آخر (که موومان «کورال» یا سمفونی کُرال نیز نامیده میشود)، توسط چهار تکخوان و گروه کر اجرا میگردد. تقریباً اکثر منتقدان موسیقی درجهان از سمفونی نهم گاهی بهعنوان بهترین اثر بتهوون و یکی از بهترینهای دوران قواعد مشترک یاد میکنند. حتی برخی بهطور مطلق، این سمفونی را «شاهکار» و «عظیمترین و بهترین» قطعهٔ موسیقی در دنیای غرب میدانند، گرچه مخالفان اندکی نیز دارد. بتهوون خودش ساخت این اثر را «خدمت به پیشگاه الههٔ هنر» توصیف کرده است.
سمفونی شماره ۹ | |
---|---|
کورال | |
لودویگ فان بتهوون | |
مایهنما | رِ مینور |
شمارهٔ اثر | اُپوس ۱۲۵ |
عصر | کلاسیک-رمانتیک |
ژانر | سمفونی کُرال |
سراینده شعر | فردریش شیلر «سرود شادی» |
زبان | آلمانی |
آفرینش | ۱۸۲۲ (۱۸۲۲)–۱۸۲۴: وین |
اهدا شده | پادشاه فریدریش ویلهلم سوم |
اجرا | ۷ مه ۱۸۲۴ (۱۸۲۴-05-۰۷): وین |
مدت زمان | حدود ۷۰ دقیقه |
موومانها | چهار |
سازبندی | ارکسترال، گروه کر (سوپرانو، آلتو، تنور، باس) و سولیستها |
نخستین اجرا | |
مکان | سالن تئاترِ کِرْنْتْنِرتور، وین |
رهبر ارکستر | مایکل اوملاوف و لودویک فان بتهوون |
سمفونی نهم که دارای بزرگترین پارتیتور در بین سمفونیهای بتهوون است، در چهار موومان ساخته شد. موومان اول با تمپوی آلگرو در ر مینور و فرم سونات است که به گفتهٔ واگنر «مبارزه روح انسان را با غم و اندوه بیان میکند». موومان دوم در «ر مینور» با تمپوی آلگرو شروع میشود و در فرم اسکرتسو/تریو است؛ این موومان دارای «روح شاد و مستانه» بوده و به رقصهای روسی شباهت دارد. موومان سوم در سی بمل ماژور با سرعت آداجیو و یک ششم کوچک دورتر از گام اصلی سمفونی، دارای حرکتی آهسته و شاعرانه بوده و در فرم واریاسیون مضاعف است؛ در این موومان لحظاتی از غم و اندوه شنیده میشود اما هر چقدر به پایانِ قطعه نزدیکتر میشود نواهای غمگین دورتر میشوند. موومان چهارم یا فینالِ کُرال، بر اساس «سرود شادی» در فرم تم و واریاسیون، در ر مینور و با سرعت پِرِستو است؛ این موومان که یک موسیقی آوازی است، در ابتدا از موسیقی سازی شروع شده و تمهای اصلی موومانهای قبلی در فواصلِ این قطعه به گوش میرسد، این قسمت طولانیترین موومان سمفونی و حتی طولانیتر از برخی سمفونیهای کاملِ دوره کلاسیک است، فرم این موومان موردِ اختلاف در میانِ موسیقیدانان است و برخی موومان چهارم را بهعنوان «یک سمفونی، درونِ سمفونی» میدانند که بدون سکوت در بین موومانها اجرا میشود.
تاثیرِ سمفونی نهم ابعاد گستردهای از قرن نوزدهم تاکنون در تاریخ موسیقی، جامعه جهانی، سیاست و سایر هنرها داشته است. بسیاری از آهنگسازان دوره رمانتیک و بعد از آن تحتِ تأثیر سمفونی نهم قرار گرفتند و پس از این سمفونی بود که ژانر سمفونی کُرال بهعنوان چرخهای از مشارکت گروه کُر در موسیقی سازی ایجاد گردید. اجراهای قابل توجه از سال ۱۸۲۵ در خارج از آلمان توسط ارکستر فیلارمونیک لندن شروع شد؛ ریشارد واگنر در طولِ فعالیتهای خود بارها سمفونی نهم را اجرا کرد و جزوهای نیز با عنوان «تفسیر سمفونی نهم بتهوون» منتشر کرد؛ اجراها و ضبطهای بسیار و چشمگیری از ارکسترهای سمفونیک کشورهای مختلف جهان از این سمفونی صورت گرفته است به طوری که در دههٔ ۲۰۱۰، یکی از بیشترین سمفونیهای اجراشده در جهان بود. تمهای این سمفونی در بسیاری از برنامههای تلویزیونی، سینمایی، مراسم مناسبتی و حتی سرود ملی استفاده شدهاست. سمفونی نهم در میان هر دسته و هر نوع ایدئولوژی، طرفداران بسیاری دارد و از ملودی «سرود شادی» توسط نازیسم، بلشویسم، انقلاب فرهنگی چین، شورای اروپا و اتحادیه اروپا استفاده شدهاست. نسخهٔ دستنویس اصلیِ سمفونی ۹ بتهوون که در کتابخانهٔ دولتیِ برلین نگهداری میشود، سال ۲۰۰۱، در حافظهٔ جهانی یونسکو ثبت شد.