شیلی
کشوری در قاره آمریکای جنوبی / From Wikipedia, the free encyclopedia
شیلی (به اسپانیایی: Chile) با نام رسمی جمهوری شیلی (به اسپانیایی: República de Chile)، کشوری است واقع در آمریکای جنوبی که پایتخت و مهمترین شهر آن سانتیاگو است. شیلی در نقشهٔ آمریکای جنوبی به مانند یک نوار بلند و باریک میان رشته کوه آند در شرق و اقیانوس آرام در غرب کشیده شدهاست. اقیانوس آرام کل مرز غربی این کشور را تشکیل میدهد، و از شمال با پرو، از شمال شرق با بولیوی، از شرق با آرژانتین، و در پایینترین نقطه جنوبی کشور با گذرگاه دریک هممرز است. این کشور به همراه اکوادور تنها کشورهایی در آمریکای جنوبی هستند که با برزیل مرز مشترک ندارند. طول خط ساحلی این کشور با اقیانوس آرام ۶٬۴۳۵ کیلومتر است و طول مرز شیلی با آرژانتین بیش از ۵٬۰۰۰ کیلومتر است که یکی از ۴ مرز طولانی دنیاست.
جمهوری شیلی | |
---|---|
شعار: Por la razón o la fuerza ("By reason or by force") | |
Chilean territory in dark green; قلمرو جنوبگان شیلی در light green | |
پایتخت | سانتیاگو ۳۳°۲۶′ جنوبی ۷۰°۴۰′ غربی |
بزرگترین شهر | پایتخت |
زبان ملی | اسپانیایی شیلی |
دین(ها) (۲۰۲۰)[1] |
|
نام(های) اهلیت | |
حکومت | حکومت متمرکز نظام ریاستی جمهوری |
• رئیسجمهور شیلی | گابریل بوریک |
• رئیس مجلس سنا | Álvaro Elizalde |
• رئیس مجلس نمایندگان | Raúl Soto |
• رئیس دیوان عالی | Guillermo Silva |
قوه مقننه | National Congress |
Senate | |
Chamber of Deputies | |
جنگ استقلال شیلی از اسپانیا | |
• Government Junta | ۱۸ سپتامبر ۱۸۱۰ |
• Declared | ۱۲ فوریه ۱۸۱۸ |
• Recognized | ۲۵ آوریل ۱۸۴۴ |
• Current constitution | ۱۱ سپتامبر ۱۹۸۰ |
مساحت | |
• کل | ۷۵۶٬۰۹۶٫۳[2] کیلومتر مربع (۲۹۱٬۹۳۰٫۴ مایل مربع) (۳۷ام) |
• آبها (٪) | ۲٫۱ (از ۲۰۱۵)[3] |
جمعیت | |
• سرشماری ۲۰۱۷ | ۱۷٬۵۷۴٬۰۰۳[4] (۶۴ام) |
• تراکم | ۲۴ بر کیلومتر مربع (۶۲٫۲ بر مایل مربع) (۱۹۸ام) |
تولید ناخالص داخلی (GDP) برابری قدرت خرید (PPP) | برآورد ۲۰۲۲ |
• کل | ۵۶۸٫۳۱۹ میلیارد دلار[5] (۵ام) |
• سرانه | ۲۸٬۵۲۶ دلار[5] (64th) |
تولید ناخالص داخلی (GPD) (اسمی) | برآورد ۲۰۲۲ |
• کل | ۳۱۷٫۵۹۴ میلیارد دلار[5] (۴۵ام) |
• سرانه | ۱۵٬۹۴۱ دلار[5] (۶۲ام) |
شاخص جینی (۲۰۲۱) | ۴۶[6] |
شاخص توسعه انسانی (۲۰۲۱) | ۰٫۸۵۵[7] ۴۲ام |
واحد پول | پزوی شیلی (CLP) |
منطقه زمانی | یوتیسی−۴ و−۶ (CLT and EASTc) |
یوتیسی-۳ و −۵ | |
آوریل تا سپتامبر | |
گاهشماری | dd/mm/yyyy |
جهت رانندگی | راست |
پیششماره تلفنی | +56 |
کد ایزو ۳۱۶۶ | CL |
دامنه سطحبالا | .cl |
|
بیابان آتاکاما با وسعت ۱۰۰۰ کیلومتر در بخش شمالی این کشور واقع شدهاست. این بیابان در واقع خشکترین ناحیه بر روی زمین است که با توجه به خشک بودن آن دارای ارزش اقتصادی فراوان برای کشور شیلی است. این بیابان سرشار از فلزاتی معدنی همچون مس، طلا و نقره است که در سال ۲۰۱۵ تنها ۵٬۷ میلیون تن مس از این بیابان استخراج و سپس صادر شدهاست.[8][9]
یکی از مهمترین رویدادها در تاریخ کشور شیلی مربوط به دههٔ ۷۰ میلادی است زمانی که سالوادور آلنده از حزب مارکسیست شیلی در انتخابات این کشور پیروز و به عنوان رئیسجمهور برگزیده شد اما پس از آن در کودتای ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳ به رهبری آگوستو پینوشه و با کمک و اثرگذاری سازمان سیا، ژنرال پینوشه موفق به اجرای کودتا در این کشور شد.[10] این کودتا تأثیری شگرف و بسیار مهم در تاریخ این کشور و روند جنگ سرد گذاشت.[11] امروزه کشور شیلی با توجه به رشد و توسعه پایدار در شاخصهایی همانند توسعه انسانی، رقابتپذیری در تجارت و اقتصاد، آزادی اقتصادی و رشد درآمد سرانه یکی از با ثباتترین و امنترین کشورها در آمریکای لاتین بهشمار میآید.[12] شیلی یکی از اعضای سازمان ملل، اتحادیه کشورهای آمریکای جنوبی و جامعه کشورهای آمریکای لاتین و حوزه کارائیب است.