نبرد یرموک
From Wikipedia, the free encyclopedia
نبرد یرموک نبردی است که در زمان خلافت عمر بن الخطاب در ماه اوت سال ۶۳۶ میلادی (۱۵ هجری قمری) بین مسلمین و امپراتوری روم شرقی (بیزانس) رخ داد و سپاهیان اسلام طی نبردی شش روزه در نزدیکی رودخانه یرموک در حوالی مرز امروزی سوریه و اردن قاطعانه بر لشکر امپراتوری بیزانس غلبه کردند. این چیرگی به سلطهٔ روم در شامات برای همیشه پایان داد و سرآغازی برای آغاز پیروزیهای بعدی و گسترش قلمرو اسلام در متصرفات روم شرقی شد. دو سال پس از پیروزی در این نبرد مسلمین توانستند تا بیتالمقدس پیشروی کرده و قبله اول مسلمین را هم به تصرف خویش درآورند.
نبرد یرموک | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
بخشی از فتح شام توسط مسلمانان و جنگهای اعراب و بیزانس | |||||||
تصویرسازی نبرد یرموک توسط یک تصویرساز کاتالان (حدود ۱۳۱۰–۱۳۲۵) | |||||||
| |||||||
طرفهای درگیر | |||||||
خلافت راشدین |
امپراتوری بیزانس غسانیان متحدان تنوخید | ||||||
فرماندهان و رهبران | |||||||
خالد بن ولید ابوعبیده جراح مالک اشتر عمرو عاص خواله بنت العزوار شرحبیل بن حسنه یزید بن ابیسفیان قعقاع بن عمرو عکرمه بن ابی جهل † عمرو بن معادی یکرب عیاد بن قانم ضریر بن العزوار عبدالرحمان بن ابوبکر |
تئودور تریثیریوس † وهان †g[›] جبله بن الاحم دایرجان † نیکتاس ایرانی شیپورچی (قناتیر) گرگوری | ||||||
قوا | |||||||
۱۵٬۰۰۰–۴۰٬۰۰۰ (تخمینهای امروزی)d[›] ۲۴٬۰۰۰–۴۰٬۰۰۰ (منابع اولیه)e[›] |
۸۰٬۰۰۰–۱۵۰٬۰۰۰ (تخمینهای امروزی)a[›] ۱۰۰٬۰۰۰–۲۰۰٬۰۰۰ (منابع اولیهٔ عربی)c[›] ۱۴۰٬۰۰۰ (منابع اولیهٔ رومی)b[›] | ||||||
تلفات و خسارات | |||||||
۳٬۰۰۰ کشته |
۴۵٪ یا ۵۰٬۰۰۰+ کشته (تخمینهای امروزی) ۷۰٬۰۰۰–۱۲۰٬۰۰۰ کشته (منابع اولیه)f[›] | ||||||
هراکلیوس (امپراتور بیزانس که در منابع عربی با نام هرقل نامیده میشود) که پیشتر مناطق مهم شام (از جمله حمص) را از دست دادهبود یکبار دیگر کوشید تا با سامان دادن لشکری عظیم از رومیها، شامیان، اهالی جزیره (بین النهرین)، و ارمنستان در کنار قبایل عربی لخمیون و جذام و جز آنان به جنگ مسلمانان برود. در منابع تاریخ شمار مسلمانان را بیست و چهار هزار نفر و رومیان را دویست هزار نفر نوشتهاند که ممکن است این آمار اغراق آمیز باشد اما نباید فراموش کرد که هراکلیوس آخرین تلاش خود را برای حفظ شامات انجام دادهاست. این جنگ شش روز به طول انجامید و به قدری برای مسلمانان سخت بود که گفتهاند زنان مسلمان نیز مجبور به جنگیدن شدند.[1] در سه روز اول همه چیز به لطف مهارت و زره های بهتر به نفع رومیان بود. در روایات ذکر شده در روز سوم نبرد فرمانده سپاه روم به خالد بن ولید نامهای فرستاده و پیشنهاد صلح و ترک قلمرو روم را داده است اما خالد و فرماندهان پیشنهاد را رد میکنند. در روز پنجم نبردی صورت نمیگیرد. به هنگام شب خالد بخشی از سواران خود را در کوه های شمال میدان نبرد مخفی و بخشی را هم به پل پشت سر رومیان میفرستد. نبرد در روز ششم ادامه یافته، خالد مطمئن میشود تمام رومیان در نبرد حضور دارند سپس به سواران مخفی شده در کوهستان علامت میدهد و به پشت سپاه روم حرکت میکنند. با دو طرفه شدن میدان نبرد رومیان روحیه خود را از دست میدهند و پا به فرار میگزارند. در همین حین سوارانی که در پل بودند از جناحین هجوم اورده و میدان را از سه طرف بر رومیان تنگ میکنند. با کشته شدن فرمانده رومیان، آنان بیروحیه شده، پا به فرار میگذارند.
در این نبرد زنان مسلمان هم شرکت داشتند از جمله جویریه دختر ابوسفیان بن حرب.[2]