Mî-koet
From Wikipedia, the free encyclopedia
Â-mî-li-kâ Ha̍p-chung-koet (亞美利加合眾國, Yîn-ngî: United States of America) thûng-sòng chhṳ̂n-cho Mî-koet (美國, Yîn-ngî: America), he vi-yî Pet-Mî-chû ke lièn-pâng khiung-fò chṳ koet-kâ, ya-he sṳ-kie sông chui yû-kiú ke koet-kâ.
Â-mî-li-kâ Ha̍p-chung-koet United States of America | |
---|---|
Kiet-ngièn: In God We Trust "Ngài-têu sin-fung Song-ti" E Pluribus Unum "Yù chung-tô chṳ yit-chak" | |
Koet-kô: The Star-Spangled Banner "Sên-thiàu-khì" Koet-kâ chin-hàng-khiuk: The Stars and Stripes Forever "Yún-yén ke Sên-thiàu-khì" | |
Sú-tû | Washington, D.C. |
Chui-thai sàng-sṳ | New York Sṳ |
Kôn-fông ngî-ngièn | mò |
Sṳ̀n-ngin ke kok-kâ ngî-ngièn | Yîn-ngî |
Chṳn-fú | lièn-pâng, chúng-thúng-chṳ, khiung-fò-koet |
• chúng-thúng | Joe Biden |
• fu-chúng-thúng | Kamala Harris |
• Chung-ngi-yen ngi-chóng | Mike Johnson |
• Lièn-pâng Thai-fap-yen yen-chóng | John Roberts |
Li̍p-fap kî-koân | Koet-fi |
• Song-ngi-yen | Chhâm-ngi-yen |
• Ha-ngi-yen | Chung-ngi-yen |
Mien-chit | |
• Chúng-khiung | 9,833,520 km2 (3,796,740 sq mi) (thi 4 miàng) |
• súi-vet (%) | 4.66 |
Ngìn-khiéu | |
• 2021-ngièn kû-kie | 331,893,745 |
• 2020-ngièn phú-chhà | 331,449,281 (thi 3 miàng) |
• Me̍t-thu | 87/km2 (225.3/sq mi) (thi 146 miàng) |
GDP (PPP) | 2021-ngièn kû-kie |
• Chúng-khiung | $22.940 van-yi (thi 2 miàng) |
• Phìn-kiûn | $69,375 (thi 8 miàng) |
GDP (miàng-ngi) | 2021-ngièn kû-kie |
• Chúng-khiung | $22.940 van-yi (thi 1 miàng) |
• Phìn-kiûn | $69,375 (thi 5 miàng) |
Gini (2020-ngièn) |
48.5 kô |
HDI (2019-ngièn) |
0.926 tông kô · thi 17 miàng |
Chhièn | Mî-kîm ($) (USD) |
Sṳ̀-khî | UTC−4 ~ −12, +10, +11 |
• Ha-lin-sṳ̀ (DST) | UTC−4 ~ −10 |
Sṳ̀-kiên kiet-sṳt | mm/dd/yyyy |
Kâ-yung thien-ngièn | 110–120 V, 60 Hz |
Khôi-chhâ fông-hiong | yu |
Thien-fa khî-ho | +1 |
ISO 3166 thoi-ho | US |
Táng-kip Mióng-vet | .us |
Mî-koet pún-thú hiong-tûng he Thai-sî-yòng, sî-lìm Thai-phìn-yòng, pet piên-kie kho-chho̍k Kâ-nâ-thai, nàm-fông chiap Me̍t-sî-kô khi̍p Me̍t-sî-kô-vân. Sú-tû he Washington Columbia Thi̍t-khî (Washington, D.C.).
Mî-koet ngièn chhṳ chhut-yì 1776-ngièn thot-lì Yîn-koet thúng-chhṳ ke Pet-Mî chhṳ̍t-mìn-thi, 13 chû ke chhṳ̍t-mìn-thi thoi-péu yit-thùng fat-péu liáu "Mî-koet Thu̍k-li̍p Siên-ngièn", chhai kîn-li̍t kiên-khú ke thu̍k-li̍p chan-chên heu, yî 1783-ngièn lâu Yîn-koet chhiâm-thin Pâ-lì hia̍p-yok, chhiùng-chhṳ́ su-tó sṳ-kie kok-koet ke sṳ̀n-ngin.
Kîn-ko 200 tô ngièn ke fat-chán, Mî-koet koet-thú put-thon khóng-chán, sâm-sṳ̍p-chhit ke chû chhṳ̀-siu̍k kâ-ngi̍p lièn-mèn khì-hâ. Muk-chhièn yûńg-sṳ̍p ke chû, yit-ke lièn-pâng chhṳ̍t-hot thi̍t-khî, yî-khi̍p hói-ngoi liâng-thi. Koet-thú mien-chit chhêu-ko 962-van phiàng-fông Kûng-lî, he sṳ-kie sông thi-sâm koet-thú mien-chit ke koet-kâ. Mî-koet yû sâm yi kî-mìn.
Kien-koet lióng-pak tô ngièn yî-lòi, Mî-koet chên kîn-li̍t ko nui-chan (1861-1865 ngièn) lâu kîn-chi thai khiúng-fông (1930 ngièn-thoi), yìn-yèn kiên-sú chhṳ-yù Mìn-chú chṳ chṳn-chhṳ chṳ-thu, sṳ̀n-vì mìn-chú khi̍p kûng-mìn chhṳ-yù ke thoi-péu-sin koet-kâ. Mî-koet Phàng-thai ke Kîn-chi, Vùn-fa, Khô-ho̍k kî-su̍t lâu kiûn-sṳ yáng-hióng-li̍t kon-chhôn liáu cháng-ke 20 Sṳ-ki. Chhai Thi-yit-chhṳ Sṳ-kie Thai-chan lâu Thi-ngit-chhṳ Sṳ-kie Thai-chan chûng, Mî-koet kiên thùng-mèn-koet yit-thùng tet-tó sṳn-li, pin kîn-li̍t su sṳ̍p-ngièn ke Lâng-chan heu chûng-yî thô Sû-lièn, sṳ̀n-vì sṳ-kie sông vì-yit ke chhêu-khi̍p thai-koet.