Ստրելեցների մահապատժի առավոտը
From Wikipedia, the free encyclopedia
«Աղեղնավորային մահապատժի առավոտը» (ռուս.՝ Утро стрелецкой казни), ռուս նկարիչ Վասիլի Սուրիկովի նկարը (1848-1916), ավարտված 1881 թվականին։ Պահպանվում է Մոսկվայի Տրետյակովյան պետական պատկերասրահում։ Կտավի չափը՝ 218 × 379 սմ[1] (համաձայն ուրիշ տվյալների, 223 × 383.5 սմ[2]): Ստեղծագործության թեման կապված է XVII դարավերջի պատմական իրադարձությունների՝ Պետրոս I-ի կողմից 1698 թվականի աղեղնավորների խռովության ճնշման և խռովարար աղեղնավորների մահապատժի հետ[1][2]։
Ստրելեցների մահապատժի առավոտը | |
---|---|
տեսակ | գեղանկար |
նկարիչ | Վասիլի Սուրիկով |
տարի | 1881 |
բարձրություն | 218 սանտիմետր |
լայնություն | 379 սանտիմետր |
ժանր | պատմական գեղանկարչություն |
նյութ | յուղաներկ և կտավ |
գտնվում է | Տրետյակովյան պատկերասրահ |
հավաքածու | Տրետյակովյան պատկերասրահ |
պատկերված են
| |
Ծանոթագրություններ | |
Morning of streltsy's beheading Վիքիպահեստում |
Առաջին էսքիզները ապագա «Աղեղնավորային մահապատժի առավոտը» նկարի համար ստեղծվել էին 1878 թվականին, իսկ ամբողջ աշխատանքը կտավի նկատմամբ զբաղեցրեց մոտավորապես երեք տարի։ Նկարը ներկայացված էր եղել Գեղարվեստական շրջիկ ցուցահանդեսների ընկերության («պերեդվիժնիկների») 9-րդ ցուցահանդեսում, բացված 1881 թվականի մարտին՝ Սանկտ Պետերբուրգում[3][4]։ Ցուցահանդեսից անմիջապես հետո նկարը գնվեց Պավել Տրետյակովի կողմից[5]։
«Աղեղնավորային մահապատժի առավոտը» դարձավ Սուրիկովի առաջին խոշոր ստեղծագործությունը ռուսական պատմության թեմայով[6]։ 1880 թվականի երկու ուրիշ կտավների հետ միասին՝ «Մենշիկովը Բերյոզովում» (1883) Վասիլի Սուրիկով «Բոյարուհի Մորոզովա» (1887)՝ «Աղեղնավորային մահապատժի առավոտը» նկարը հաճախ միավորում են Սուրիկովի պատմական եռերգության հետ, նվիրված՝ XVII-XVIII դարերի Ռուսաստանի պատմության դրամատիկ իրադարձությունների հետ[7][8]։
Քանդակագործ Մարկ Անտոկոլսկին «Աղեղնավորային մահապատժի առավոտը» անվանում էր «ռուսական առաջին պատմական նկարը», նշելով, որ նրա առավելությունները «հարյուր անգամ վերացնում են բոլոր թերությունները»[9][10]։ Քննադատ Նիկոլայ Ալեքսանդրովը գրել է, որ այդ կտավի առաջ «դիտողին միանգամից գրավում է գեղարվեստական ներկայացման և գեղարվեստական ստեղծագործության ուժը»[11]։ Ըստ նկարչի և քննադատ Ալեքսանդր Բենուայի՝ սուրիկովյան «Աղեղնավորների մահապատիժը» «փայլուն կերպով փոխանցում է սկսվող պետրովսկյան ողբերգության ամբողջ գերբնական սարսափը»[12]։ Արվեստաբան Ալլա Վերեշչագինան նշել է, որ Սուրիկովից առաջ ոչ ոք երբեք չի կարողացել այդքան ճշմարտացի և համոզիչ կերպով ցույց տալ պատմության շարժումը, որը ծավալվում է ազգը քայքայող հակասությունների մեջ, ոչ թե կյանքի, այլ նոր և խանդոտ ծերունիների կողմնակիցների մահվան պայքարում[13]։