ტუიუჰუნი
From Wikipedia, the free encyclopedia
ტუიუჰუნი , (ჩინ., ტრად. 吐谷渾, პინ.: Tǔyùhùn, პალ.: Туюйхунь; ტიბ. 'A-zha) — სიანბური სახელმწიფო (285—663). III საუკუნის შუა ხანებში მუიუნ ხოიას ძმა (იანის ადრეული დინასტია), მუიუნ ტუიუხუნი (慕容吐谷渾) 700 ოჯახით გადასახლდა სამხრეთ მანჯურიიდან დასავლეთით ტბა კუკუნორის რაიონში.
დიდი ხნის განმავლობაში ტუიუჰუნი იყო ჩრდილოეთ ვეის ვასალი და მხოლოდ მისი დაცემის შემდეგ მოიპოვა დამოუკიდებლობა. 431 წელს ტუიუჰუნმა გაანადგურა ხუნუს სახელმწიფო სია. მმართველი ჰელიან დინი ტყვედ ჩავარდა. ის გადასცეს ჩინელებს და ჩამოხრჩობილ იქნა.
540 წელს მმართველმა ჰუალიუმ თავი ხანად (ან ხაკანად (ჩინ. 可汗) გამოაცხადა. 634 წელს სახელმწიფომ გამოაცხადა დამოუკიდებლობა ტანის სახელმწიფოსგან და დაიწყო დამოუკიდებლად ხანების დანიშვნა. ტუიუჰუნის სახელმწიფო გაანადგურეს ტიბეტელებმა 663 წელს, ნოჰებო ხანი ახლობლებითურთ გადასახლდა ჩინეთის ტერიტორიაზე და მისი შთამომავლები დაახლოებით 100 წელი კიდევ ატარებდნენ ხანის ტიტულს.