Макс Борн
From Wikipedia, the free encyclopedia
Макс Борн (нем. Max Born; 11 желтоқсан 1882 жыл, Бреслау, Германия империясы — 5 қаңтар, 1970 жыл, Геттинген, Германия) — неміс теоретик физигі және математигі, ғылым философы, кванттық механиканың негізін салушылардың бірі, қатты дене физикасы мен оптикаға үлес қосты. Физика бойынша Нобель сыйлығы (1954)
Макс Борн | |
нем. Max Born | |
Туған күні |
11 желтоқсан 1882 (1882-12-11) |
---|---|
Туған жері |
Бреслау, Пруссия, Герман империясы |
Қайтыс болған күні | |
Қайтыс болған жері | |
Ғылыми аясы | |
Жұмыс орны |
Геттинген университеті |
Альма-матер |
Геттинген университеті |
Ғылыми жетекші |
Карл Рунге |
Атақты шәкірттері |
Мария Гёпперт-Майер |
Несімен белгілі |
кванттық механиканың негізін салушылардың бірі, Борн — Хабер циклінің негізін салушылардың бірі |
Марапаттары | |
Қолтаңбасы |
Борн кванттық теориядағы іргелі нәтижелердің авторы: ол матрицалық механиканың негізін салушылардың бірі болды, Шредингер толқындық функциясының ықтималдық түсіндірмесін ұсынды, кванттық шашырау теориясына (борндық жуықтау) және басқа да ғылыми пәндерге елеулі үлес қосты. Ол кристалдық торлардың динамикасының, термодинамиканың және қатты денелердің, сұйықтардың және газдардың кинетикалық теориясының, салыстырмалылық теориясының, серпімділік теориясының мәселелерімен айналысты. Ол кванттық механика идеяларын ғылымның әртүрлі салаларындағы сұрақтарға (атомдар мен молекулалардың құрылымы, қатты дене физикасы және т.б.) қолданды, сызықты емес электродинамика құруға әрекет жасады (Борн-Инфельд теориясы). Геттинген мен Эдинбургте Борн ғылымның философиялық және әлеуметтік мәселелеріне арналған ірі ғылыми мектептерді құрды.
Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін ол ғалымдардың бейбітшілік үшін қозғалысының негізін қалаушылардың бірі және белсенді қатысушыларының бірі болды. Әлемнің бірқатар ғылыми қоғамдарының мүшесі, оның ішінде КСРО Ғылым академиясының шетелдік мүшесі (1934).