Tengrisme
polytheïstische en monotheïstische religie beoefend door Turkse en Mongolische volkeren / Uit Wikipedia, de vrije encyclopedia
Het Tengrisme (ook geschreven als Tengriisme of Tengerisme) (Turks: Tengricilik, Mongools: Тенгери), of Siberisch sjamanisme, is een religie afkomstig uit Centraal-Azië en de Euraziatische steppe die vooral door Turkse en Mongoolse volkeren wordt beleden. Hieronder worden het Mongools sjamanisme (Mongools: Бөө мөргөл), Toevaans sjamanisme en andere religieuze stromingen gerekend. Het Tengrisme bevat elementen van sjamanisme, animisme, polytheïsme, voorouderverering, totemisme en soms monotheïsme.[1][2]
Het Tengrisme was voor lange tijd het belangrijkste geloof voor Turken, Mongolen, Hongaren alsmede hun voorgangers de Xiongnu en de Hunnen. Daarnaast was het de officiële staatsreligie van verschillende rijken waaronder: het Göktürkse Rijk, Avaarse Rijk, Groot-Bulgaarse Rijk, Eerste Bulgaarse Rijk en Rijk der Chazaren.[3] Ook was het Tengrisme de godsdienst van Dzjengis Khan en werd in het Mongoolse Rijk beleden.[4] In de Irk Bitig, een boek geschreven in het Gökturks rond de negende eeuw, staat Tengri vermeld als "Türük Tängrisi" (God van de Turken). Onder de Turkse volkeren wordt het Tengrisme erkend als hun historische religie. Ondanks het feit dat het aantal volgelingen van het Tengrisme onder de Turkstalige volkeren met de opkomst van de islam drastisch is afgenomen, wordt deze religie heden ten dage nog steeds beleden door enkele volkeren zoals de Toevanen, Chakassen en Jakoeten en Boerjaten.[5][6]
Tot de regering van Selim I waren er overgebleven populaties van zogenaamde Tengri-Turken in de Edirne (provincie) die vasthielden aan de oude overtuigingen van het Tengrisme. Aangenomen wordt dat het een groep nomadische Yörük was.[7].
Sinds enkele jaren is er in verschillende Turkse staten zoals, Turkije, Kirgizië, Kazachstan, Tatarije en Basjkirostan een toenemende belangstelling voor het Tengrisme en Gökturks. Dan vaak in de monotheistische vorm.[8]
Door deze lange geschiedenis uitgestrekt over een groot gebied zonder centraal bestuursorgaan is het Tengrisme een zeer veelvormige religie. Verschillende volkeren en groepen hebben ieder hun eigen kijk op- en namen voor de concepten in het Tengrisme.[2]