Francja
państwo w Europie Zachodniej / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Francja?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Francja (fr. France, IPA: [fʁɑ̃s]), Republika Francuska (fr. République française [ʁe.py.blik fʁɑ̃.sɛz]) – państwo, którego część metropolitalna znajduje się w Europie Zachodniej oraz częściowo w Europie Południowej (Oksytania, Korsyka), posiadające także zamorskie terytoria na innych kontynentach:
- w Ameryce Północnej: Saint-Pierre i Miquelon
- w Ameryce Środkowej - na Karaibach: Gwadelupa, Saint-Barthélemy, Saint-Martin; Wyspa Clippertona
- w Ameryce Południowej - Gujana Francuska
- w Afryce - na Oceanie Indyjskim: Reunion, Majotta
- w Oceanii - na Oceanie Spokojnym: Polinezja Francuska, Nowa Kaledonia, Wallis i Futuna
- na Anktartydzie: Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne
| |||||
Dewiza: (fr.) Liberté, Egalité, Fraternité (Wolność, Równość, Braterstwo) | |||||
Hymn: (Marsylianka) | |||||
Konstytucja | |||||
---|---|---|---|---|---|
Język urzędowy | |||||
Stolica | |||||
Ustrój polityczny | |||||
Typ państwa | |||||
Głowa państwa | |||||
Szef rządu | |||||
Powierzchnia • całkowita |
| ||||
Liczba ludności (2021) • całkowita • gęstość zaludnienia |
|||||
PKB (2018) • całkowite • na osobę |
|||||
PKB (PSN) (2018) • całkowite • na osobę |
| ||||
Waluta |
1 euro = 100 eurocentów (EUR, €) | ||||
Strefa czasowa | |||||
Kod ISO 3166 |
FR | ||||
Domena internetowa | |||||
Kod samochodowy |
F | ||||
Kod samolotowy |
F | ||||
Kod telefoniczny |
+33 | ||||
Terytoria zależne |
Nowa Kaledonia, Polinezja Francuska, Wallis i Futuna, Saint-Barthélemy, Saint-Martin, Saint-Pierre i Miquelon, Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne, Wyspa Clippertona | ||||
| |||||
| |||||
| |||||
| |||||
|
Francja jest obecnie wraz z Wielką Brytanią jedynym "imperium, nad którym nigdy nie zachodzi słońce".
Francja metropolitalna rozciąga się od Morza Śródziemnego na południu do kanału La Manche i Morza Północnego na północy, oraz od Renu na wschodzie do Oceanu Atlantyckiego na zachodzie. Francuzi często nazywają swój kraj l’Hexagone (sześciokąt) – pochodzi to od kształtu Francji metropolitalnej. Francja graniczy z Belgią, Luksemburgiem, Niemcami, Szwajcarią, Włochami, Monako, Andorą i Hiszpanią. Terytoria zamorskie graniczą również z Brazylią, Surinamem i Holandią. Kraj jest połączony z Wielką Brytanią przez Eurotunel przebiegający pod kanałem La Manche.
Republika Francuska jest unitarnym państwem demokratycznym, w którym ważną rolę odgrywa prezydent. Jest również piątym spośród najlepiej rozwiniętych krajów świata i dziewiątym w rankingu warunków życia. Najważniejsze ideały Francji sformułowane zostały w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela i w występującym na drukach urzędowych i monetach haśle rewolucji francuskiej liberté, égalité, fraternité („wolność, równość, braterstwo”). Kraj należy do grona założycieli Unii Europejskiej. Ma największą powierzchnię spośród państw Wspólnoty. Francja jest także członkiem założycielem Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz wchodzi w skład m.in. Frankofonii, G7 oraz Unii Łacińskiej. Jest stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ, w której posiada prawo weta, a także grupy G20[5].
Francja ze względu na swoją liczbę ludności, potencjał gospodarczy, pozycję w Europie, wpływy w dawnych koloniach, silną armię (trzeci po Rosji i USA arsenał nuklearny), uchodzi za jedno z najpotężniejszych państw świata.
Nazwa „Francja” pochodzi od germańskiego plemienia Franków, które zajmowało region po upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego. Region Île-de-France, w którym leży Paryż, jest kolebką państwa francuskiego.
- Osobny artykuł: Geografia Francji.
Francja jest krajem leżącym w większości w Europie Zachodniej, jednak posiadającym terytoria zależne i departamenty zamorskie na innych kontynentach. Powierzchnia metropolitarnej części Francji to 551,5 tys. km², wskutek czego zajmuje czterdzieste ósme miejsce na świecie pod względem wielkości powierzchni, natomiast powierzchnia wraz z terytoriami zależnymi i departamentami zamorskimi wynosi 643 801 km².
Całkowita granica lądowa Francji to 2 892,4 km, w tym:
- Granice Francji metropolitarnej z:
- Andorą – 56,6 km,
- Belgią – 620 km,
- Hiszpanią – 623 km,
- Luksemburgiem – 73 km,
- Monako – 4,4 km,
- Niemcami – 451 km,
- Szwajcarią – 573 km,
- Włochami – 488 km.
- Granice terytoriów zależnych i departamentów zamorskich z:
- Brazylią – 673 km,
- Surinamem – 510 km,
- Sint Maarten (Holandią) – 10,2 km
Akweny otaczające Francję
Francję oblewają następujące morza i oceany: od północy Morze Północne, od północnego zachodu kanał La Manche, od zachodu Ocean Atlantycki i Zatoka Biskajska oraz od południa Morze Śródziemne (z którego na wybrzeżu Francji wyróżnia się także Zatokę Lwią i Morze Liguryjskie). Największą francuską wyspę – Korsykę, oblewa także Morze Tyrreńskie. Terytoria zamorskie położone są nad oceanami: Atlantyckim[6], Indyjskim[7], Południowym i Spokojnym[8][9] oraz nad Morzem Karaibskim[10][11]. Całkowita długość wybrzeża wynosi 3427 km, z którego wyróżnia się inne wybrzeża o własnych nazwach: Wybrzeże Lazurowe (Riwiera Francuska), Côte d'Améthyste, Côte d’Argent, Côte de Jade, Côte d’Amour, Côte Sauvage, Côte d'Emeraude, Côte d'Albâtre.
Ukształtowanie powierzchni
Francja jest w większości krajem nizinnym – ponad połowa jej powierzchni leży na wysokości poniżej 200 m n.p.m. Głównymi obszarami nizinnymi są: na północnym wschodzie Nizina Flandryjska z licznymi bagnami będąca częścią Niziny Środkowoeuropejskiej, na północy równinny Basen Paryski i Basen Akwitański na południowym zachodzie. Na północnym zachodzie, na obszarze Bretanii i Normandii, rozciąga się stary Masyw Armorykański z wysokościami do 417 m n.p.m., wykształcony w orogenezie hercyńskiej. W południowo-środkowej części położony jest Masyw Centralny, wykształcony również w orogenezie hercyńskiej, o wyżynno-górzystej rzeźbie terenu, podzielony na mniejsze masywy zrębowe i kotliny. Charakterystyczną cechą tego pasma jest występowanie wielu stożków wygasłych wulkanów. Najwyższy z nich to Puy de Sancy (1885 m n.p.m.). Masyw Centralny opada stromo do doliny Rodanu oraz łagodnie, przez wyżynę Limousin, do Basenu Akwitańskiego. Hercyńskimi przedłużeniami Masywu Centralnego są: na północnym wschodzie Ardeny, a na wschodzie Wogezy. Wzdłuż granicy z Włochami, Szwajcarią, Hiszpanią i Andorą wznoszą się stosunkowo młode góry fałdowe: na południowym wschodzie Alpy z najwyższym szczytem Francji i jednocześnie całej Europy – Mont Blanc (4807 m n.p.m.) oraz zbudowane z fliszu Prealpy, a także wapienne góry Jura będące północnym przedłużeniem Alp (najwyższy punkt: Crêt de la Neige – 1723 m n.p.m.), z kolei na południowym zachodzie Pireneje z najwyższym szczytem na terenie Francji – Vignemale (3298 m n.p.m.).
- Najwyższy punkt: Mont Blanc 4807 m n.p.m.
- Najniższy punkt: delta Rodanu 2 m p.p.m.
- Język urzędowy: francuski
- Inne języki w użyciu: niemiecki, włoski, bretoński, baskijski, kataloński, niderlandzki, polski, arabski, berberyjski, romski oraz afrykańskie itd.
Na północy kraju wilgotny klimat umiarkowany (chłodne lata, dość ciepłe zimy). Wiosna to najlepsza pora na zwiedzanie Paryża, trzeba być jednak przygotowanym na deszcze. Jesienią ranki bywają raczej zimne i nieprzyjemne, ale przed południem się wypogadza.
Na południu lata są suche, a temperatura często przekracza 30 °C. Sporadycznie występują silne burze i grad. Zimy są łagodne (temperatury na wybrzeżu Morza Śródziemnego rzadko spadają poniżej 10 °C) i często deszczowe. Jeszcze więcej opadów można się spodziewać wiosną.
Wiele obszarów Francji ma odrębny mikroklimat. Utrapieniem Południa stał się porywisty, chłodny mistral. Wiatr ten wieje głównie zimą i wiosną, przynosząc słoneczną pogodę i jasne, bezchmurne niebo.
Granice współczesnej Francji pokrywają się mniej więcej z granicami starożytnej Galii, która była zamieszkana przez celtyckich Galów. Galowie zostali podbici przez Rzymian w I wieku p.n.e. Ostatecznie Galowie przejęli kulturę oraz mowę najeźdźców. Podobnie było z chrześcijaństwem, które zostało przyjęte na tych terenach w II wieku n.e. i III wieku n.e.
W IV wieku n.e. germańskie plemiona, głównie Frankowie (od których to pochodzi starożytna nazwa „Francie”), przekroczyły Ren i zajęły Galię. Współczesna nazwa „France” pochodzi od nazwy feudalnych dóbr królów Francji z dynastii Kapetyngów wokół Paryża. Jako samodzielne państwo Francja istnieje od 843 wraz z podziałem imperium karolińskiego na części wschodnią, centralną i zachodnią. Zachodnia część w przybliżeniu odpowiadała terytorium współczesnej Francji.
Potomkowie Karola Wielkiego rządzili we Francji aż do 20 sierpnia 987, kiedy to Hugo Kapet został koronowany na króla Francji. Jego potomkowie z dynastii Kapetyngów, Walezjuszów oraz Burbonów stopniowo zjednoczyli kraj w wyniku serii wojen oraz dynastycznego dziedziczenia tronu. Od czasów Filipa II Augusta państwo nazywane jest oficjalnie Francją (dotychczas znane jako Królestwo Franków). Szczyt rozwoju monarchia francuska osiągnęła w XVII wieku pod rządami Ludwika XIV. W tym czasie Francja miała ogromny wpływ na europejską politykę, gospodarkę i kulturę, stając się wówczas najludniejszym krajem w Europie.
W tym samym czasie Burbonowie zajęli miejsce Habsburgów w Hiszpanii w następstwie wojny hiszpańskiej.
Francja była monarchią do 1792, kiedy to w wyniku rewolucji francuskiej została utworzona I Republika Francuska. Napoleon Bonaparte przejął kontrolę w republice w 1799 przyjmując tytuł I Konsula. W maju 1804 roku Francja została proklamowana cesarstwem. W wyniku kilku wojen jego armie podbiły wiele krajów, ustanawiając w nich władców wywodzących się z rodziny Bonaparte. W następstwie upadku Napoleona w 1815 we Francji została przywrócona monarchia. W 1830 w wyniku tzw. rewolucji lipcowej powstała konstytucyjna Monarchia Lipcowa, zastąpiona w 1848 przez II Republikę. Krótki okres tej formy rządów zakończył się w 1852, kiedy to Ludwik Napoleon (Napoleon III) ogłosił powstanie II cesarstwa. Ludwik Napoleon został obalony w wyniku wojny francusko-pruskiej w 1870 i cesarstwo zostało zastąpione przez III republikę.
W XX w. zaznaczał się powolny schyłek imperialnej pozycji Francji. W I wojnie światowej Francja była jeszcze aktywnym i znaczącym elementem koalicji zwycięzców. Dekretem 11 marca 1922 papież Pius XI ustanowił patronki Francji: Najświętszą Marię Pannę Wniebowziętą jako pierwszorzędną, a św. Joannę d’Arc jako drugorzędną[12]. II wojna światowa jednak okazała się militarną klęską. Zajęcie i okupowanie kraju przez wojska niemieckie, kolaboracja z Niemcami były początkami zmierzchu roli Francji w świecie, chociaż nadal Francja zachowuje znaczącą pozycję w Europie. Bardzo niekorzystnie odbiło się to również na francuskiej gospodarce, liczebności populacji oraz w efekcie przyczyniło się do straty pozycji państwa dominującego w świecie. IV Republika została ustanowiona po II wojnie światowej, aby ostatecznie w 1958 ulec przekształceniu w obecną półprezydencką V Republikę.
- Osobny artykuł: Demografia Francji.
Statystyki demograficzne
2007 | |
Liczba ludności | 63 713 926 |
Ludność według wieku | |
0 – 14 lat | 18,6% |
15 – 64 lat | 65,2% |
ponad 64 lata | 16,2% |
Wiek (mediana) | |
W całej populacji | 39 lat |
Mężczyzn | 37,5 lat |
Kobiet | 40,4 lat |
Przyrost rzeczywisty | 0,436% |
Współczynnik urodzeń | 12,91 urodzeń/1000 mieszkańców |
Współczynnik zgonów | 8,55 zgonów/1000 mieszkańców |
Współczynnik migracji | 1,52 migrantów/1000 mieszkańców |
Ludność według płci | |
przy narodzeniu | 1,05 mężczyzn/kobiet |
poniżej 15 lat | 1,05 mężczyzn/kobiet |
15 – 64 lat | 1 mężczyzn/kobiet |
powyżej 64 lat | 0,69 mężczyzn/kobiet |
Umieralność noworodków | |
W całej populacji | 3,41 śmiertelnych/1000 żywych |
płci męskiej | 3,76 śmiertelnych |
płci żeńskiej | 3,04 śmiertelnych/1000 żywych |
Oczekiwana długość życia | |
W całej populacji | 80,59 lat |
Mężczyzn | 77,35 lat |
Kobiet | 84 lat |
Rozrodczość | 2,01(2010) urodzeń/kobietę |
Współczynnik dorosłych z HIV/AIDS | 0,4% (2007) |
Liczba osób zakażonych HIV/AIDS | 120 000 |
Liczba zmarłych na HIV/AIDS | 34 873 (grudzień 2006)[13] |
Struktura etniczna
Grupa etniczna[14] | Język | Liczebność w tys. | Procent ludności |
---|---|---|---|
Francuzi | Język francuski | 45 979 | 70,88% |
Alpine Provencal | Język francuski | 2947 | 4,54% |
Langwedocjanie | Język francuski | 2559 | 3,94% |
Alzatczycy | Język niemiecki | 1607 | 2,48% |
Owernijczycy | Język francuski | 1417 | 2,18% |
Kabylowie | Język kabylski | 712 | 1,1% |
Niemcy | Język niemiecki | 647 | 1,0% |
Portugalczycy | Język portugalski | 516 | 0,8% |
Arabowie (Algieria) | Język arabski | 476 | 0,73% |
Ormianie | Język ormiański | 474 | 0,73% |
Żydzi francuscy | Język francuski | 462 | 0,71% |
Gaskończycy | Język oksytański | 453 | 0,7% |
Arabowie (Maroko) | Język arabski | 442 | 0,68% |
Wietnamczycy | Język wietnamski | 324 | 0,5% |
Hindusi | Język hindi | 274 | 0,42% |
Arabowie (Syryjczycy) | Dialekty syryjsko-palestyńskie języka arabskiego | 259 | 0,4% |
Bretończycy | Język bretoński | 234 | 0,36% |
Turcy | Język turecki | 221 | 0,34% |
Shawija (Berberowie) | Język shawija | 194 | 0,3% |
Włosi | Język włoski | 177 | 0,27% |
Francuscy Romowie | Język francuski | 168 | 0,26% |
Urbanizacja
9% terytorium Francji jest zurbanizowane, 52% wykorzystywane rolniczo, na pozostałych 39% dominują krajobrazy naturalne. Corocznie 82 tys. hektarów zmienia przeznaczenie z użytku rolniczego pod zabudowę miejską. W ciągu 50 lat (między 1960 i 2010) grunty rolnicze zmniejszyły się o 20% z 36 mln ha do 28 mln ha[15].
Miasta
- Osobny artykuł: Miasta we Francji.
Lp. | Miasto | Liczba mieszkańców[kiedy?] | Obszar metropolitalny (2007) | Region |
---|---|---|---|---|
1 | Paryż | 2 153 600 | 12 067 000 | Île-de-France |
2 | Lyon | 466 400 | 1 783 400 | Owernia-Rodan-Alpy |
3 | Marsylia | 820 900 | 1 605 000 | Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże |
4 | Lille | 225 100 | 1 230 000 | Hauts-de-France |
5 | Tuluza | 435 000 | 1 117 000 | Oksytania |
6 | Bordeaux | 230 600 | 1 000 000 | Nowa Akwitania |
7 | Nicea | 347 900 | 968 903 | Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże |
8 | Nantes | 281 800 | 763 000 | Kraj Loary |
9 | Strasburg | 272 700 | 702 412 | Grand Est |
10 | Tulon | 166 800 | 565 000 | Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże |
11 | Rennes | 209 900 | 550 000 | Bretania |
12 | Grenoble | 156 000 | 531 000 | Owernia-Rodan-Alpy |
Religia
- Osobny artykuł: Religia we Francji.
Największą wspólnotę religijną stanowi Kościół katolicki, głównie rzymscy katolicy, istnieje też grupa 15 tysięcy wiernych obrządku bizantyjsko-ukraińskiego.
Są też we Francji niewielkie grupy, posługujące się w nazwie słowem "katolicki" (Kościoła Katolickiego Mariawitów, Misja Starokatolicka we Francji i prowincja francuska Kościoła Starokatolickiego Mariawitów i Kościół liberalnokatolicki) lub uznawane za do nich (Kościół Świętej Marii).
Na terenie Francji działają również Kościoły prawosławne: Patriarchat Konstantynopolitański (Grecka Metropolia Francji), Rosyjski Kościół Prawosławny, Rumuński Kościół Prawosławny, Serbski Kościół Prawosławny, Patriarchat Antiocheński i licząca 40 tysięcy wiernych wspólnota koptyjska.
We Francji działają również wspólnoty protestanckie. Francuska Federacja Protestancka obecnie zrzesza większość francuskich wyznań identyfikujących się z Reformacją i jej spuścizną, przede wszystkim francuskich: luteran, ewangelików reformowanych, baptystów, adwentystów dnia siódmego, ewangelikalnych chrześcijan oraz zielonoświątkowców[16].
We Francji działa również 136 tysiące głosicieli Świadków Jehowy[17].
Inne główne wyznania to islam i judaizm.
Struktura religijna w 2020 roku, według The ARDA[18]:
- chrześcijaństwo – 65,1%:
- katolicyzm – 59%
- niestowarzyszeni – 2,7%
- protestantyzm – 1,5%
- prawosławie i kościoły wschodnie – 1,2%
- “niezależni” – 1,2% (w tym świadkowie Jehowy, mormoni, niezależne kościoły afrykańskie i inni)
- niereligijni – 23,8%
- islam – 8,7% (97,8% to sunnici)
- buddyzm – 0,76%
- judaizm – 0,68%
- religie chińskie – 0,36%
- nowe religie – 0,25%
- tradycyjne religie etniczne – 0,18%
- hinduizm – 0,08%
- spirytyzm – 0,04%.
- Osobny artykuł: Język francuski.
Językiem urzędowym we Francji jest francuski, posługuje się nim znaczna większość mieszkańców tego kraju, jednak poza nim istnieje wiele języków regionalnych:
- baskijski – język regionalny w Béarn
- bretoński – język regionalny w Dolnej Bretanii
- burgundzki – język regionalny (Delfinat, Jura, Lyonnais i Sabaudia)
- holenderski – język regionalny we Flandrii
- kataloński – język regionalny w Roussillonie
- niemiecki – język regionalny w Alzacji i Lotaryngii
- prowansalski – język regionalny w Oksytanii (Gaskonia, Langwedocja, Limousin, Owernii i Prowansja)
- włoski – język regionalny na Korsyce
- Osobny artykuł: Ustrój polityczny Francji.
- Osobny artykuł: System prawny Francji.
We Francji obowiązuje system prawa typu kontynentalnego. Jest on, obok prawa niemieckiego, najbardziej wpływowym systemem prawnym Europy kontynentalnej. Francuski Kodeks Napoleona z 1804 r. stał się modelową regulacją cywilnoprawną w XIX w. Rozprzestrzenił się początkowo wraz z podbojami napoleońskimi. Stał się również wzorem dla wielu kodeksów cywilnych krajów południowoamerykańskich, blisko- i dalekowschodnich, oraz północnoafrykańskich[19].
- Osobny artykuł: Podział administracyjny Francji.
Francja, jej część metropolitalna dzieli się obecnie na 13 regionów, 96 departamentów oraz ok. 36 300 gmin. Ponadto wyróżnia się departamenty i terytoria zamorskie oraz zamorskie zbiorowości terytorialne. Więcej informacji na temat jednostek podziału administracyjnego wraz z danymi statystycznymi znajduje się w artykule: Regiony i departamenty Francji.
Regiony
- Osobny artykuł: Region (Francja).
Podział europejskiej części Francji obowiązujący od 1 stycznia 2016:
Departamenty
- Osobny artykuł: Departament (Francja).
Obecny podział na departamenty został wprowadzony w 1789 – podczas rewolucji francuskiej. Stworzono wówczas departamenty jako jednostki terytorialne na tyle małe, aby było możliwe w ciągu jednego dnia dotarcie na koniu z najdalszego krańca departamentu do siedziby władz departamentu, załatwienie sprawy w administracji i powrót do miejsca zamieszkania. Podział na departamenty został skonstruowany w oderwaniu od wcześniej istniejącego podziału na prowincje również po to, aby zniszczyć poprzednie struktury władzy.
Po II wojnie światowej okazało się, że departamenty są zbyt słabe gospodarczo i wymuszają nadmierną centralizację władzy publicznej. Dlatego w latach 70. XX wieku stworzono dodatkowy szczebel administracji, tzw. regions des programmes, składające się z kilku departamentów. Ich zadaniem była koordynacja polityki regionalnej. Na początku lat 80. XX wieku rozpoczęto proces decentralizacji administracji publicznej i m.in. w 1982 powołano samorząd terytorialny na szczeblu regionów oraz departamentów wyposażony w szerokie kompetencje.
- 01 – Ain
- 02 – Aisne
- 03 – Allier
- 04 – Alpy Górnej Prowansji
- 05 – Alpy Wysokie
- 06 – Alpy Nadmorskie
- 07 – Ardèche
- 08 – Ardeny
- 09 – Ariège
- 10 – Aube
- 11 – Aude
- 12 – Aveyron
- 13 – Delta Rodanu
- 14 – Calvados
- 15 – Cantal
- 16 – Charente
- 17 – Charente-Maritime
- 18 – Cher
- 19 – Corrèze
- 2A – Korsyka Południowa
- 2B – Górna Korsyka
- 21 – Côte-d’Or
- 22 – Côtes-d’Armor
- 23 – Creuse
- 24 – Dordogne
- 25 – Doubs
- 26 – Drôme
- 27 – Eure
- 28 – Eure-et-Loir
- 29 – Finistère
- 30 – Gard
- 31 – Górna Garonna
- 32 – Gers
- 33 – Żyronda
- 34 – Hérault
- 35 – Ille-et-Vilaine
- 36 – Indre
- 37 – Indre i Loara
- 38 – Isère
- 39 – Jura
- 40 – Landy
- 41 – Loir-et-Cher
- 42 – Loara
- 43 – Górna Loara
- 44 – Loara Atlantycka
- 45 – Loiret
- 46 – Lot
- 47 – Lot i Garonna
- 48 – Lozère
- 49 – Maine i Loara
- 50 – Manche
- 51 – Marna
- 52 – Górna Marna
- 53 – Mayenne
- 54 – Meurthe i Mozela
- 55 – Moza
- 56 – Morbihan
- 57 – Mozela
- 58 – Nièvre
- 59 – Nord
- 60 – Oise
- 61 – Orne
- 62 – Pas-de-Calais
- 63 – Puy-de-Dôme
- 64 – Pireneje Atlantyckie
- 65 – Pireneje Wysokie
- 66 – Pireneje Wschodnie
- 67 – Dolny Ren
- 68 – Górny Ren
- 69 – Rodan
- 70 – Górna Saona
- 71 – Saona i Loara
- 72 – Sarthe
- 73 – Sabaudia
- 74 – Górna Sabaudia
- 75 – Paryż
- 76 – Sekwana Nadmorska
- 77 – Sekwana i Marna
- 78 – Yvelines
- 79 – Deux-Sèvres
- 80 – Somma
- 81 – Tarn
- 82 – Tarn i Garonna
- 83 – Var
- 84 – Vaucluse
- 85 – Wandea
- 86 – Vienne
- 87 – Haute-Vienne
- 88 – Wogezy
- 89 – Yonne
- 90 – Territoire de Belfort
- 91 – Essonne
- 92 – Hauts-de-Seine
- 93 – Sekwana-Saint-Denis
- 94 – Dolina Marny
- 95 – Dolina Oise
Terytoria zależne
- Osobny artykuł: Francuskie terytoria zależne.
Francja ma złożony system administracji swoich terytoriów zależnych. Część z nich należy do Unii Europejskiej jako regiony peryferyjne.
Departamenty zamorskie
- Osobny artykuł: Departament zamorski.
- 971 – Gwadelupa
- 972 – Martynika
- 973 – Gujana Francuska
- 974 – Reunion
- 975 – Majotta (od 2011 roku)
Wspólnoty zamorskie
- Osobny artykuł: Wspólnota zamorska.
- Polinezja Francuska pays d’outre mer
- Saint-Barthélemy
- Saint-Martin
- Saint-Pierre i Miquelon collectivités territoriales
- Wallis i Futuna
Wspólnota
- Nowa Kaledonia sui generis
Terytorium zamorskie
- Osobny artykuł: Terytorium zamorskie (Francja).
Posiadłość państwa
Gminy
Gminy są podstawowymi jednostkami samorządu terytorialnego we Francji (jednostki stopnia podstawowego). Większość z nich wywodzi się jeszcze z czasów rzymskich, zaś nieliczne powstały później niż w średniowieczu. Obecnie istnieje ok. 36 300 gmin, a ich liczba ulega nieznacznym wahaniom w ciągu wielu lat. Typowa francuska gmina jest mała – ok. 22 500 gmin liczy co najwyżej 500 mieszkańców, a ok. 200 gmin ma nie więcej niż 100 mieszkańców. Zdarzają się również gminy mniejsze. Z drugiej strony, w związku z przyznaniem wszystkim miastom takiego samego statusu w strukturze terytorialnej państwa, 40 gmin liczy ponad 100 000 mieszkańców. Dopiero ustawa z 1971 r. nadała szczególny status trzem największym miastom: Paryżowi, Marsylii i Lyonowi (miasta te są podzielone na dzielnice).
Współpraca Francji z Chinami
Współpraca Francji z Chinami jest bardzo ważna z wielu przyczyn. Są to względy gospodarcze, technologiczne, a także strategiczne. W 2019 roku francusko-chińskie obroty handlowe wyniosły ponad 73 mld euro. W marcu 2019 roku podpisano między państwami 15 kontraktów, których suma wyniosła około 40 mld euro. Chiny w ramach tych kontraktów zamówiły Francji 300 samolotów Airbusa i budowę farmy wiatrowej[5].
Francja od dawna funkcjonuje w Chinach na wielu płaszczyznach: rolniczo-spożywczym, transportowym, przemysłowym, urbanistycznym, a także usługach detalicznych i finansowych. W Chinach znajduje się aż 1100 francuskich firm. Inwestycje chińskie we Francji obejmują ponad 700 filii.
W listopadzie 2019 roku prezydent Francji Emmanuel Macron i przewodniczący Chińskiej Republiki Ludowej Xi Jinping podpisali porozumienie, na mocy którego zadeklarowano chęć rozwoju porozumienia między Francją a Chinami. Dla Chin współpraca z Francją byłaby lukratywny przede wszystkim ze względu na pomoc w przyspieszeniu transformacji ekologicznej z pomocą francuskiej technologii[20].
Stosunki francusko-chińskie uległy zmianie w czasie pandemii COVID-19, w tym okresie zaczęto spostrzegać coraz więcej negatywnych stron w związku z współpracą z Chinami. Głównie przyczyniło się do tego zatajanie informacji o epidemii przez Chiny. Trzeba jednak dodać, że Chiny w 2020 roku były głównym partnerem handlowym Unii Europejskiej. Ich pozycja finansowa i gospodarcza zapewnia intensyfikację współpracy pomimo chwilowego pogorszenia porozumienia z Francją[21].
- Osobny artykuł: Francuskie Siły Zbrojne.
Francja zalicza się do głównych mocarstw atomowych. Jej arsenał to około 300 głowic atomowych, które mogą być przenoszone na odległość do 6 tysięcy kilometrów. Siły zbrojne liczą 259 tys. żołnierzy (2002 r.) w tym wojska lądowe 137 tys. Francja, mimo że jest członkiem NATO (od 1949 r.), od 1966 nie uczestniczyła w wojskowych strukturach paktu – stan ten ma się jednak zmienić, ponieważ powrót do struktur wojskowych Sojuszu zapowiedział Prezydent Sarkozy.
Wojska francuskie stacjonują w wielu krajach świata, głównie w Afryce. Cztery największe francuskie stałe garnizony poza Francją znajdują się na kontynencie afrykańskim. Największy zlokalizowany jest w Dżibuti (w tym jednostka zamorska Legii Cudzoziemskiej), pozostałe na wyspie Reunion na Oceanie Indyjskim, w Senegalu i Gabonie w Afryce Zachodniej. Francuskie wojska stacjonują również w Wybrzeżu Kości Słoniowej, w Czadzie oraz w Republice Afryki Środkowej. Ponadto w Gujanie Francuskiej (Ameryka Płd.), w Dżibuti, na wyspie Majotta (Ocean Indyjski) i w archipelagu wysp Mururoa w Polinezji Francuskiej na Pacyfiku znajdują się jednostki zamorskie Legii Cudzoziemskiej.