Kardynałowie inkwizytorzy generalni Rzymskiej Inkwizycji
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Kardynałowie inkwizytorzy generalni Rzymskiej Inkwizycji – kardynałowie, będący członkami trybunału Rzymskiej Inkwizycji, przekształconego w 1564 w stałą kongregację Kurii Rzymskiej pod nazwą Kongregacja Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji (lub Kongregacja Świętego Oficjum).
Pierwsze nominacje kardynałów na inkwizytorów generalnych zostały dokonane 15 lipca 1541 przez papieża Pawła III (1534–1549). Inkwizytorami zostali kardynałowie Gian Pietro Carafa i Girolamo Aleandro. Po rychłej śmierci kardynała Aleandro (zm. 1 lutego 1542) papież Paweł III w dniu 4 lipca 1542 dokonał pięciu nowych nominacji, a 21 lipca 1542 wydał bullę Licet ab initio, na mocy której sześciu kardynałów inkwizytorów generalnych utworzyło najwyższy trybunał inkwizycyjny, mający za zadanie koordynowanie działań trybunałów inkwizycyjnych w Europie i przeciwdziałanie herezji wśród hierarchii kościelnej[1]. Komisja ta nie miała wówczas stałego charakteru, ani oficjalnie nadanej nazwy, a mandaty jej członków wygasały na czas sede vacante. Mimo to, wszyscy kolejni następcy Pawła III dbali o jej ciągłość, potwierdzając mandaty kardynałów inkwizytorów i w razie potrzeby mianując kolejnych. 14 grudnia 1558 papież Paweł IV (1555–1559) mianował kardynała Michele Ghislieriego wielkim inkwizytorem, zastrzegając, że jego mandat pozostaje w mocy także podczas sede vacante[2]. Jego następca Pius IV (1559–1565) w dniu 2 sierpnia 1564 ostatecznie przekształcił trybunał w stałą kongregację Kurii Rzymskiej, zwaną po roku 1588 Kongregacją Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji. Jej członkowie nadal tytułowani byli jako inkwizytorzy generalni, a ich nominacje miały co do zasady charakter dożywotni.
Kongregacja Inkwizycji Rzymskiej i Powszechnej została przekształcona w Kongregację Świętego Oficjum w wyniku reformy Kurii Rzymskiej dokonanej przez papieża Piusa X 29 czerwca 1908.
Dostępne źródła pozwalają zidentyfikować 365 kardynałów inkwizytorów generalnych Rzymskiej Inkwizycji działających w latach 1541–1908, choć nie zawsze możliwe jest ustalenie daty nominacji. Wśród nich było aż 20 późniejszych papieży (Marceli II, Paweł IV, Pius IV, Pius V, Urban VII, Innocenty IX, Paweł V, Innocenty X, Aleksander VII, Klemens IX, Aleksander VIII, Klemens XI, Benedykt XIII, Klemens XII, Benedykt XIV, Klemens XIV, Pius VII, Leon XII, Pius VIII i Grzegorz XVI).
Za pontyfikatu Leona XIII (1878–1903) jednym z inkwizytorów generalnych był polski kardynał Mieczysław Ledóchowski (1822–1902).