Kurpie Białe
grupa etnograficzna ludności polskiej / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Kurpie Białe – grupa etnograficzna ludności polskiej zamieszkująca teren Puszczy Białej na Mazowszu.
Miejsce zamieszkania | |||
---|---|---|---|
Język | |||
Religia | |||
Grupa | |||
|
To potomkowie i potomkinie rodzin sprowadzonych w XVIII wieku przez właścicieli puszczy, biskupów płockich. Mieli zagospodarować teren Puszczy Biskupiej wyludnionej po wojnach szwedzkich, najazdach kozackich i epidemiach. Osadników sprowadzono w latach 1730–1790 głównie z Puszczy Zielonej ze względu na ich znajomość gospodarki leśnej (bartnicy, smolarze, wypalacze potażu, krudownicy łąk, strzelcy). Byli osadzani na prawie czynszu w przeciwieństwie do pańszczyźnianego chłopstwa, które mieszkało we wsiach na tym terenie od czasów średniowiecza.
Spowodowana warunkami naturalnymi izolacja, występująca jednak w mniejszym stopniu niż w Puszczy Zielonej, doprowadziła do wytworzenia charakterystycznej dla Kurpiów Białych kultury z wytworami kultury materialnej (wycinanki, tkactwo, stroje, hafty, rzeźba, ceramika, wyroby plecionkarskie i wikliniarskie, ozdoby domu oraz plastyka obrzędowa) oraz kultury duchowej (pieśni, obrzędy, zwyczaje). Gwara i sposób budowania domów Kurpiów Białych są podobne do wzorów z Puszczy Zielonej.
Region jest mniej rozpoznawalny niż Kurpie Zielone. W XXI wieku pojawiają się różne inicjatywy podejmowane w lokalnych środowiskach w celu zachowania pamięci i odtworzenia zwyczajów, tradycji i historii Kurpiów Białych. Wytwory kultury Kurpiów Puszczy Białej można oglądać m.in. w Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce, Muzeum Regionalnym w Pułtusku, Muzeum Etnograficzno-Historycznym w Kamieńczyku, Skansenie im. Marii Żywirskiej w Brańszczyku oraz Kuźni Kurpiowskiej w Pniewie, ośrodku prowadzonym przez Stowarzyszenie „Puszcza Biała – Moja Mała Ojczyzna”. Propagowaniem i promowaniem kultury Kurpiów Białych zajmują się też biblioteki i domy kultury (np. w Pułtusku i Ostrowi Mazowieckiej), izby pamięci oraz organizacje pozarządowe (np. Stowarzyszenie Przyjaciół Puszczy Białej i Kamienieckiej i koła gospodyń wiejskich).