Lew Wygotski
rosyjski psycholog i pedagog / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Lew Wygotski?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Lew Siemionowicz Wygotski (ros. Лев Семёнович Выготский; ur. 5 listopada?/17 listopada 1896 w Orszy, zm. 11 czerwca 1934 w Moskwie)[1] – rosyjski psycholog[2] i pedagog, profesor w Moskiewskim Instytucie Psychologii Eksperymentalnej. Twórca oryginalnej, niedokończonej teorii rozwoju psychiki, nazwanej przez innych „psychologią kulturowo-historyczną”.
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
11 czerwca 1934 |
Przyczyna śmierci | |
Zawód, zajęcie |
psycholog |
Choć mówił o budowie całkowicie „nowej psychologii”, jego główną dziedziną pracy były badania rozwoju człowieka, na podstawie których opracowywał teorię rozwoju „wyższych funkcji psychicznych” (np. percepcji, pamięci i uwagi) u dzieci. Według Wygotskiego ich indywidualny rozwój jest głęboko spleciony z komunikacją i doświadczeniami interpersonalnymi. Początkowo był bliski mechanistycznemu i redukcjonistycznemu instrumentalizmowi (lata 20.), argumentując, że rozwój psychiczny człowieka sprowadza się w dużej mierze do przyswajania – w nawiązaniu do behawioryzmu Pawłowa – arbitralnych znaków kulturowych, które są psychologicznym odpowiednikiem fizycznych narzędzi. Później, w „holistycznym” okresie działalności (1. połowa lat 30.), rozszerzał tę koncepcję o bardziej specyficzny opis rozwoju szczegółowych zdolności w oparciu o internalizację kultury[3].
Już w połowie lat 20. XX wieku idee Wygotskiego referowano na Zachodzie, ale pozostawał on szeroko nieznany aż do wczesnych lat 80., kiedy popularność pedagogiki i psychologii rozwojowej Jeana Piageta zaczęła spadać, a koncepcja Wygotskiego dotycząca „strefy najbliższego rozwoju” stała się centralnym komponentem rozwoju tzw. „społecznego konstruktywizmu” w psychologii rozwojowej i praktyce wychowawczej. Przegląd badań nad psychologią ogólną, opublikowany w 2002 r., uplasował Wygotskiego jako 83. czołowego psychologa XX wieku i 3. Rosjanina na liście. Badania przeprowadzone w ramach „rewizjonistycznego zwrotu” w 2010 roku sugerują, że – pomimo powierzchownej popularności Wygotskiego – jego poglądy rzadko były dogłębnie rozumiane i rzetelnie reprezentowane.
Lew Wygotski jest z reguły uważany za członka nurtu rozwojowo-poznawczego. Jego prace są cytowane do dziś, choć przez ponad dwadzieścia lat jego prace w stalinowskiej Rosji były zakazane[4]. Aż do końca lat 50. niemożliwe było rozpowszechnianie prac Wygotskiego, a jego teorię określano jako „reakcyjną, burżuazyjną pseudonaukę”. Z tego powodu jego najważniejsze prace, takie jak Myśl i język (1932) czy Psychologia pedagogiczna (1926), czekały na tłumaczenia i publikacje aż do 2. połowy XX wieku. Wtedy też ogólnoświatowe zainteresowanie Wygotskim zaczęło się rozwijać na nowo. Filozof Stephen Toulmin nazwał go „Mozartem psychologii”.
Zmarł na gruźlicę, na którą chorował od 1925 roku.