Ocean Indyjski
ocean między Afryką, Azją, Australią i Antarktydą / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Ocean Indyjski?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Ocean Indyjski[1] (rzadko: Indyk[2][3]) – trzeci pod względem wielkości zbiornik wodny na świecie, ocean zajmujący około 20% powierzchni Wszechoceanu.
Kontynent | |||
---|---|---|---|
Państwa |
Południowa Afryka, | ||
Terytoria |
Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne, | ||
Powierzchnia |
68 556–73 560 tys. km² | ||
Średnia głębokość |
3890 m | ||
Największa głębia |
Rów Sundajski, 7258 m | ||
Objętość |
264 mln km³ | ||
Zasolenie |
34,8‰ | ||
Części morza |
Morze Andamańskie | ||
Wyspy | |||
|
Ocean Indyjski od północy ograniczony jest przez Azję, od zachodu przez Półwysep Arabski i Afrykę, od wschodu przez Półwysep Malajski, Wyspy Sundajskie oraz Australię, a od południa przez Antarktydę (Ocean Południowy). Umownymi granicami są południki: 20° i 147° długości geograficznej wschodniej.
Jego powierzchnię szacuje się na 68 556 tys. km²[4] do 73 560 tys. km²[5] (włączając Morze Czerwone i Zatokę Perską); przybliżona objętość wynosi 264 mln km³[5]. Rozciągłość południkowa i równoleżnikowa dochodzi do 10 tys. km. Średnia głębokość 3890 m, maksymalna 7258 m (Rów Sundajski)[4]. Linia brzegowa o długości 66 526 km jest słabo rozwinięta. Jest bardzo ciepły, w północnej części temperatura wód powierzchniowych rzadko spada poniżej 25 °C, natomiast w pobliżu Antarktydy obniża się do ok. 0 °C, co daje średnią na poziomie 17 °C. Zasolenie wynosi 34,8 ‰.
Morza układu oceanicznego – Ocean Indyjski[6][7]
Wyspy i archipelagi
Większe wyspy i archipelagi:
Ocean Indyjski podzielony jest przez grzbiety śródoceaniczne na kilka mniejszych części – basenów oceanicznych[8].
Grzbiety śródoceaniczne
Przez środek Oceanu Indyjskiego biegną grzbiety śródoceaniczne, będące fragmentem globalnej sieci grzbietów. Są to grzbiety: Adeński, Arabsko-Indyjski, Środkowoindyjski, Afrykańsko-Antarktyczny, Zachodnioindyjski, Zachodnioaustralijski, Australijsko-Antarktyczny.
Baseny oceaniczne
Na Oceanie Indyjskim znajdują się następujące baseny oceaniczne: Arabski, Somalijski, Madagaskarski, Maskareński, Mozambicki, Crozeta, Środkowoindyjski, Kokosowy, Zachodnioaustralijski, Północnoaustralijski i Południowoaustralijski. W obrębie basenów widoczne są oceaniczne strefy spękań, leżące na przedłużeniu uskoków transformacyjnych.
Wiek najstarszej skorupy oceanicznej na Oceanie Indyjskim określono jako jurajski. Występuje ona w dwóch rejonach: na krańcu wschodnim, między Australią a Indonezją oraz w części zachodniej – pomiędzy Afryką a Madagaskarem (pod basenami Mozambickim i Madagaskarskim oraz Kanałem Mozambickim).
Wiek pozostałej skorupy ziemskiej jest kredowy i kenozoiczny, przy czym im bliżej szczeliny ryftowej, tym jest młodszy. Większość grzbietów śródoceanicznych pochodzi z ery kenozoicznej.
Warunki klimatyczne Oceanu Indyjskiego kształtują się pod wpływem wzajemnego oddziaływania kontynentu i oceanu. Silne, północno-wschodnie wiatry wieją od października do kwietnia; od maja do października dominują wiatry południowe i wschodnie. Na półkuli południowej wiatry są raczej łagodniejsze, ale letnie sztormy w pobliżu Mauritiusa mogą być niebezpieczne. Cyklony występują u wybrzeży Morza Arabskiego i Zatoki Bengalskiej w miesiącach wymiany monsunów zimowego i letniego.
Prądy powierzchniowe
W części północnej oceanu prądy morskie są zależne od monsunów i mają charakter sezonowy (prądy Somalijski, Monsunowy i Równikowy Wsteczny). Ciepłe prądy stałe to: Prąd Południoworównikowy, Prąd Madagaskarski, Prąd Mozambicki, natomiast zimne: Prąd Zachodnioaustralijski oraz Prąd Wiatrów Zachodnich.
Ocean Indyjski jest ważną drogą łączącą Bliski Wschód, Afrykę, południową Azję i Australię. Jest szlakiem przewozu ropy naftowej oraz produktów ropopochodnych pochodzących z rejonu Zatoki Perskiej i Indonezji. Rybołówstwo jest dość słabo rozwinięte i zaspokaja głównie potrzeby lokalne. Poławia się przeważnie tuńczyki i krewetki.
- Nazewnictwo Geograficzne Świata. T. Zeszyt 10: Morza i oceany. Warszawa: Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami RP, 2008, s. 17. ISBN 978-83-254-0462-8.
- AndrzejA. Czerny AndrzejA., Teoria nazw geograficznych, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN im. Stanisława Leszczyckiego, 2011, s. 50, przypis 28, ISBN 978-83-61590-16-3 [dostęp 2023-06-18].
- Indyjski Ocean, [w:] Encyklopedia WIEM [online] [zarchiwizowane 2007-02-25].
- CIA World Factbook. 2011-11-15. [dostęp 2013-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-09)].
- B.W.B.W. Eakins B.W.B.W., G.F.G.F. Sharman G.F.G.F., Volumes of the World’s Oceans from ETOPO1, NOAA National Geophysical Data Center, Boulder, CO 2010 [zarchiwizowane 2013-07-02].
- Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami RP: Nazewnictwo Geograficzne Świata. T. Zeszyt 10: Morza i oceany. Warszawa: Główny Geodeta Kraju, 2008, s. 32. ISBN 978-83-254-0462-8.
- StefanS. Trzeciak StefanS., Meteorologia morska z oceanografią, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 175–179, ISBN 978-83-01-14160-8.
- Indyjski, Ocean, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-05-02].
Informacje w projektach siostrzanych |
Multimedia w Wikimedia Commons |
Definicje słownikowe w Wikisłowniku |
- Strona edukacyjna – wirtualny podręcznik do oceanografii. Źródło informacji o środowisku mórz i oceanów [dostęp 2010-05-24] (ang.)