Okręg Wilno Armii Krajowej
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Okręg Wilno – jednostka terytorialna Służby Zwycięstwu Polski, Związku Walki Zbrojnej następnie Armii Krajowej o kryptonimach: „245”, „Miód”, „240”, „Wiano”, „Jagody”. Okręg był jednostką samodzielną, podlegał bezpośrednio Komendzie Głównej ZWZ/AK, obejmował obszar byłego województwa wileńskiego i Litwy w granicach z 1939. W swojej strukturze zawierał również Podokręg Litwa Środkowa. Komendantem okręgu był ppłk Nikodem Sulik ps. „Jodko”, a po jego aresztowaniu w kwietniu 1941 mjr/ppłk Aleksander Krzyżanowski ps. „Wilk”. Szefem Kedywu okręgu był cichociemny por. Adam Boryczka ps. „Brona”, „Tońko”, po jego przejściu od połowy sierpnia 1943 do oddziałów leśnych mjr Kazimierz Radzikowski ps. „Dąbek”. W okręgu działało ponad 30 Ośrodków Dywersyjnych oraz Ośrodków Dywersyjno-Partyzanckich. Od 1 sierpnia 1943 Komenda Okręgu miała łączność ze Sztabem Naczelnego Wodza w Londynie, dzięki pracy własnej radiostacji o kryptonimie „Wanda 19”[1].
Historia | |
Państwo | |
---|---|
Sformowanie |
grudzień 1939 |
Rozformowanie |
1945 |
Dowódcy | |
Pierwszy | |
Ostatni | |
Organizacja | |
Kryptonim |
„Miód”; „Wiano” |
Dyslokacja | |
Rodzaj sił zbrojnych |
partyzantka |
Formacja | |
Podległość |
Po operacji Ostra Brama, 17 lipca 1944 jednostki NKWD rozpoczęły rozbrajanie żołnierzy AK okręgu wileńskiego; aresztowano 7924, w tym gen. bryg. Aleksandra Krzyżanowskiego ps. „Wilk” oraz 650 oficerów i podoficerów, zamordowano co najmniej 60, ok. 6 tys. osadzono w obozie w Miednikach. Przez ponad rok w okręgu trwały walki z okupantem sowieckim[1].
Wileński Okręg AK został odtworzony w pojałtańskiej Polsce jako jednostka eksterytorialna przez ppłk. Antoniego Olechnowicza ps. Pohorecki; podlegały mu 5 i 6 Wileńska Brygada AK, odtworzone na Podlasiu oraz w Borach Tucholskich przez mjr Zygmunta Szendzielarza ps. Łupaszko. Obaj zostali zamordowani przez władze komunistyczne w warszawskim więzieniu przy ul. Rakowieckiej. Okręg został rozbity przez komunistów w 1948, ale ostatnie grupy leśne z 6 Wileńskiej Brygady AK walczyły aż do 1952 roku[1].