Tayvan
Doğu Asya'da bir ülke / From Wikipedia, the free encyclopedia
Tayvan ya da resmî adıyla Çin Cumhuriyeti (Basitleştirilmiş Çince: 中华民国; Geleneksel Çince: 中華民國; pinyin: Zhōnghuá Mínguó), Tayvan Adası ile Penghu, Kinmen, Matsu ve bazı diğer adacıklarda yerleşik bir Doğu Asya ada ülkesi. Tayvan resmî olarak, Çin'i yöneten Çin Komünist Partisi'ni Çin anakarasında işgalci güç olarak kabul eder. 1949 yılından günümüze kadar sık sık Çin Halk Cumhuriyeti ile olan rekabetiyle gündeme gelen Tayvan yönetimi, Çin anakarasında kontrol ve yönetim hakkı iddia ederek kendini gerçek Çin olarak tanımlar.
Çin Cumhuriyeti | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Bayrak marşı 中華民國國旗歌 Zhōnghuá Míngúo Gúoqígē "Çin Cumhuriyeti Ulusal Bayrak Marşı" | |||||||||||||||
Çin Cumhuriyeti konumu (yeşil) | |||||||||||||||
Başkent | Taipei | ||||||||||||||
En büyük şehir | Yeni Taipei | ||||||||||||||
Resmî dil(ler) | Standart Çince | ||||||||||||||
Demonim | Çinli | ||||||||||||||
Hükûmet | Üniter yarı başkanlık sistemli cumhuriyet | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
Tarihçe | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Yüzölçümü | |||||||||||||||
• Toplam | 36.197 km2 (137.) | ||||||||||||||
• Su (%) | 10,34 | ||||||||||||||
Nüfus | |||||||||||||||
• 2021 tahminî | 23.451.837 | ||||||||||||||
• 2021 sayımı | 23.123.866[1] (56.) | ||||||||||||||
GSYİH (SAGP) | 2021 tahminî | ||||||||||||||
• Toplam | $1,4 trilyon (19.) | ||||||||||||||
• Kişi başına | $59.398 (13..) | ||||||||||||||
GSYİH (nominal) | 2022 tahminî | ||||||||||||||
• Toplam | $850,5 milyar[2] (20.) | ||||||||||||||
• Kişi başına | $36.227[2] (29.) | ||||||||||||||
Gini (2017) | 34.1 orta | ||||||||||||||
İGE (2019) | 0.916 çok yüksek · 23. | ||||||||||||||
Para birimi | Yeni Tayvan doları (TWD) | ||||||||||||||
Zaman dilimi | UTC+8 (CST) | ||||||||||||||
Trafik akışı | sağ | ||||||||||||||
Telefon kodu | +886 | ||||||||||||||
İnternet alan adı | .tw |
1912'de bugünkü Çin topraklarında "Çin Cumhuriyeti" ismiyle kurulan ve günümüzde Tayvan olarak bilinen ülke, Birleşmiş Milletler kurucu üyesiydi. Çin Cumhuriyeti, Tayvan adası da dahil olmak üzere çevre adaları II. Dünya Savaşı sonrasında sınırları içerisine dâhil etmişti. 1949 yılındaki Çin İç Savaşı'nı Çin Milliyetçi Partisi'nin (Kuomintang) kaybetmesi üzerine Çin toprakları Çin Komünist Partisi yönetimine girdi ve komünist parti tarafından Çin Halk Cumhuriyeti kuruldu. Çin Milliyetçi Partisi lideri Çan Kay Şek Tayvan adasına kaçtı ve Çin Cumhuriyeti'nin burada devam ettiğini dünyaya ilan etti.
1949 yılındaki bu yeniden kuruluş başta Batılı ülkeler olmak üzere Dünya devletlerinin çoğunluğu tarafından kabul gördü. 1971 yılına gelindiğinde değişen Dünya dengeleri nedeniyle Çin Cumhuriyeti (Tayvan) Birleşmiş Milletler'den çıkarıldı ve yerine ÇHC dahil edildi. Günümüzde Çin Cumhuriyeti sadece 23 ülke tarafından tanınmaktadır; ancak birçok ülke gayriresmî olarak ekonomik ve kültürel ilişkilerde bulunur. Günümüzde Çin ifadesi genellikle Çin Halk Cumhuriyeti'ni ifade etmek için kullanılırken Çin Cumhuriyeti'ne ise Tayvan denmektedir. Bunun yanında Tayvan, uluslararası kuruluşlara Çin Taypesi (Chinese Taipei) adı ile üye olmuştur. Nüfusunun %90'ından fazlası Han Çinlisi olan bu ada Çin Halk Cumhuriyeti ile yoğun ticarî ilişkilerde bulunmakla birlikte kıta devleti ile karşılıklı silahlanma durumu da söz konusudur. Tayvan'ın en fazla mal ihraç ettiği ülke Çin olmasına rağmen uluslararası tanınma çabaları ile BM üyeliği istekleri Çin Halk Cumhuriyeti'nin veto ve tehditleri ile karşılaşmaktadır.[3]