Brezilya Kızılderilileri
etnik grup / From Wikipedia, the free encyclopedia
Brezilya Kızılderilileri (Port. índios do Brasil, índios brasileiros) ya da Brezilya yerlileri (povos indígenas no Brasil, povos indígenas do Brasil, povos indígenas brasileiros), Brezilya'da yaşayan Doğu Brezilya ile Amazon Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkları. Brezilya Kızılderililerinden Fundação Nacional do Índio (Funai) adlı hükûmet kuruluşu sorumludur.[2] Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística tarafından 2010 yılında yapılan son sayıma göre nüfusları 817.000 kişidir.[3]
Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
---|---|
Diller | |
274 yerel dil, Portekizce (Brezilya Portekizcesi) | |
Din | |
Avrupalılarla temas ilk kez 1500 nisanında Portekizli kâşiflerce olmuştur. 16. yüzyılda Brezilya kıyılarındaki kabileler Tupí (Tupi-Guarani dillerini konuşanlar) ve Tapuia (Tupí olmayanlar, özellikle Jê dillerini konuşanlar) olarak iki ana grupta kaydedilmiştir. 16. yüzyılda Avrupalılarla temas zamanından itibaren bugünkü Brezilya sınırları içinde yaşayan 2.000 kabile kaydedilmiştir ve bu kabilelerden birçoğu sömürge döneminde bağışıklık sistemine yabancı olan hastalıklardan ölmüş, köleleştirilmiş ya da Brezilya toplumu tarafından asimile edilmiştir. 18 Ocak 2007 tarihindeki Funai verilerine göre izole yaşayan ve henüz Beyazlarla temas kurmamış 67 kabile tespit edilmiştir.
Sayıları 672 olan ve Terras Indígenas (Yerli Toprakları) olarak adlandırılan kendi bölgeleri madencilik şirketlerince sık sık yasadışı olarak işgallere maruz kalmaktadır.[4] Brezilya Kızılderililerine ait yasal yer (parques e terras indigenas) sayısı 625 tir ve bunlar Brezilya'nın % 12,33 kısmına denk gelir.[5]
Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística tarafından yapılan 2000 sayımına göre en yüksek Kızılderili nüfusu barındıran ilk on belediye:[6]
- 1) São Gabriel da Cachoeira (AM) – % 76,31
- 2) Uiramutã (RR) – % 74,41
- 3) Normandia (RR) – % 57,21
- 4) Santa Rosa do Purus (AC) – % 48,29
- 5) Ipuaçu (SC) – % 47,87
- 6) Baía da Traição (PB) – % 47,70
- 7) Pacaraima (RR) – % 47,36
- 8) Benjamin Constant do Sul (RS) – % 40,73
- 9) São João das Missões (MG) – % 40,21
- 10) Japorã (MS) – % 39,24
Devlet başkanı Getúlio Vargas tarafından 1943 yılında bir kanun hükmünde kararname ile 19 Nisan günü Brezilya Kızılderili Günü (Dia do Índio) olarak kutlanmaya başlamıştır ve bu gün daha çok okullarda yerliler gibi giyinerek kutlanmaktadır.