İran yüce lideri
İran İslam Cumhuriyeti'nin devlet başkanı / From Wikipedia, the free encyclopedia
İran yüce lideri, (Farsça: رهبر معظم ایران, rehber-i muazzam-i İran,[2]) Devrim lideri, (Farsça: رهبر انقلاب, rehber-i inkılâb,[3]) resmi adıyla Yüce Rehberlik Makamı (Farsça: مقام معظم رهبری, makam-ı muazzam-ı rehberi), İran'ın başı ve en yüksek siyasi ve dini otoritesi, yüce lideridir. Silahlı Kuvvetler, yargı sistemi, devlet televizyonu ve diğer kilit hükûmet kuruluşları, yüce liderin kontrolü altındadır. Yüce lider seçildikten sonra Uzmanlar Meclisi tarafından denetlenir. Ancak bugüne kadar denetleme yapılmamıştır.
İran İslam Cumhuriyeti Yüce Lideri | |
---|---|
Tür | Devlet başkanı Başkomutan |
Rapor verilen | Uzmanlar Meclisi |
Atayan | Uzmanlar Meclisi |
Görev süresi | Hayat boyu[1] |
Önceli | İran Şahı |
Oluşum | 3 Aralık 1979 |
Açılışı yapan | Ruhullah Humeyni |
Bağlılık | İran Anayasası |
Websitesi | www.leader.ir |
Mevcut yüce lider Ali Hamaney, kararnameler yayınlamakta ve ekonomi, çevre, dış politika, eğitim, ulusal planlama ve İran'daki diğer her şey hakkında nihai kararlar verme yetkisine sahiptir.[4][5][6][7][8][9][10][11][12] Hamaney ayrıca, İran'daki seçimlerde şeffaflığa ilişkin nihai kararlar vermiş[13] ve cumhurbaşkanlığı kabinesinin bazı atamalarını iptal etmiş ve yeniden görevlendirmiştir.[14] Ali Hamaney, Savunma, İstihbarat ve Dışişleri bakanlıklarının yanı sıra Bilim Bakanlığı gibi diğer bakanlıkları da doğrudan seçiyor.[15]
İran Dışişleri Bakanlığının protokol ve törenle sınırlı olan görevleri, İran’ın bölgesel politikası, dini liderlik makamı tarafından doğrudan kontrol ediliyor. Örneğin, İran’ın Arap ülkelerinin büyükelçileri, dini lidere doğrudan rapor veren Kudüs Kolordusu tarafından seçilir. Anayasaya göre, İran'da hükümetin iktidarı, dini liderin gözetimi altında görev yapan yasama organı, yargı ve yürütme yetkisine sahiptir. Dini lider, İran Cumhurbaşkanından daha güçlüdür ve orduda, sivil hükümette ve yargıda pek çok güçlü makamın başkanlarını atar.[16] Aslında İran anayasası, dini liderin Şiilikte dini fetvalar konusunda en yüksek rütbeli din adamı ve otorite olan merci-i taklid olması gerektiğini belirtiyordu ancak, 1989'da anayasa, liderin sadece İslami bilgin olmasının yeterli olabileceği yönünde değiştirildi, yani liderin daha düşük seviyeli bir din adamı olabilmesinin önü açıldı.[17]