Đế quốc Nga
cựu quốc gia ở châu lục Âu – Á và Bắc Mỹ / From Wikipedia, the free encyclopedia
Đế quốc Nga (tiếng Nga: Российская Империя, chuyển tự Rossiyskaya Imperiya) là một quốc gia tồn tại từ năm 1721 đến khi Chính phủ lâm thời lên nắm quyền sau cuộc Cách mạng Tháng Hai năm 1917.[8][9]
Bài viết này có nhiều vấn đề. Xin vui lòng giúp đỡ cải thiện nó hoặc thảo luận về những vấn đề này trên trang thảo luận.
|
- Nội dung bài này về Nga trước đây. Để biết thêm nội dung khác, xem Nga (định hướng)
Đế quốc Nga
|
|||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tên bản ngữ
| |||||||||
1721–1917 | |||||||||
Quốc ca: Гром победы, раздавайся! (1791–1816) Grom pobedy, razdavaysa! "Tiếng sấm khải hoàn ca vang" Молитва русских (1816–1833) Molitva russkih "Lời cầu nguyện của người Nga" Боже, Царя храни! (1833–1917) Bozhe, Tsarya khrani! "Chúa phù hộ Sa hoàng!" | |||||||||
Đại quốc huy | |||||||||
Tất cả các khu vực hiện tại từng là lãnh thổ của Đế quốc Nga (1866) | |||||||||
Tổng quan | |||||||||
Vị thế | Đế quốc | ||||||||
Thủ đô | Sankt-Peterburg[b] (1721–1728, 1730–1917) Moskva (1728–1730) | ||||||||
Thành phố lớn nhất | Sankt-Peterburg | ||||||||
Ngôn ngữ chính thức | Tiếng Nga | ||||||||
• Ngôn ngữ được công nhận | Tiếng Ba Lan (Vương quốc Lập hiến Ba Lan) Tiếng Phần Lan và Tiếng Thuỵ Điển (Đại công quốc Phần Lan) Tiếng Trung (Đại Liên) Tiếng Đức (Baltic) | ||||||||
Tôn giáo chính | Đa số: 71,10% Chính thống (chính thức)[1] Thiểu số: 11,07% Hồi giáo 9,16% Công giáo 4,16% Do Thái giáo 3,00% Kháng Cách 0,94% Chính thống giáo Armenia 0,56% khác | ||||||||
Chính trị | |||||||||
Chính phủ | Quân chủ chuyên chế (1721–1906) Quân chủ lập hiến (1906–1917; de jure) | ||||||||
Hoàng đế | |||||||||
• 1721–1725 | Pyotr I (đầu tiên) | ||||||||
• 1894–1917 | Nikolai II (cuối cùng) | ||||||||
• 1905–1906 | Sergei Vitte (đầu tiên)[2][d] | ||||||||
• 1917 | Nikolai Golitsyn (cuối cùng)[3][e] | ||||||||
Lập pháp | Hoàng đế cùng với hội đồng lập pháp[4] | ||||||||
Hội đồng Nhà nước | |||||||||
• Hạ viện | Duma Quốc gia | ||||||||
Lịch sử | |||||||||
Lịch sử | |||||||||
• Pyotr I lên ngôi | 7 tháng 5 năm 1682 [lịch cũ 27 tháng 4][c] | ||||||||
• Đế quốc thành lập | 11 tháng 10 [lịch cũ 22 tháng 10] năm 1721 | ||||||||
26 tháng 12 năm 1825 [lịch cũ 14 tháng 12] | |||||||||
3 tháng 3 năm 1861 [lịch cũ 19 tháng 2] | |||||||||
tháng 1–12 năm 1905 | |||||||||
• Thông qua hiến pháp | 6 tháng 5 năm 1906 [lịch cũ 23 tháng 4] | ||||||||
2 tháng 3 [lịch cũ 15 tháng 3] năm 1917 | |||||||||
7 tháng 11 năm 1917 [lịch cũ 25 tháng 10] | |||||||||
Địa lý | |||||||||
Diện tích | |||||||||
22.800.000 km2 (8.803.129 mi2) | |||||||||
Dân số | |||||||||
• 1916 | 181.537.800 | ||||||||
Kinh tế | |||||||||
Đơn vị tiền tệ | Rúp | ||||||||
| |||||||||
Hiện nay là một phần của | |||||||||
|
Là đế quốc lớn thứ ba trong lịch sử, ở giai đoạn hoàng kim nhất quốc gia này có diện tích kéo dài hơn ba châu lục: châu Âu, Á và Bắc Mỹ, chỉ đứng sau Đế quốc Anh và Mông Cổ. Sự trỗi dậy của đế quốc Nga trùng với sự suy tàn của các cường quốc đối thủ láng giềng: Đế quốc Thụy Điển, Liên bang Ba Lan và Lietuva, Ba Tư và Đế quốc Ottoman. Nó đóng một vai trò quan trọng trong 1812–1814 trong việc đánh bại tham vọng của Napoléon để kiểm soát châu Âu và mở rộng sang hai phía Tây và Nam.
Nhà Romanov trị vì đế quốc Nga từ năm 1721 cho đến năm 1762. Nó là mẫu hệ của nhánh của gốc phụ hệ Đức, nhà Romanov-Holstein-Gottorp, cai trị từ năm 1762 đến hết đế quốc. Vào đầu thế kỷ 19, Đế quốc Nga đã mở rộng từ Bắc Băng Dương ở phía bắc đến Biển Đen ở phía Nam, từ Biển Baltic ở phía Tây vào Alaska và Bắc California ở Mỹ ở phía Đông.[10] Với 125,6 triệu người được đăng ký theo điều tra dân số năm 1897, nó có dân số lớn thứ ba trên thế giới vào thời điểm đó, sau Nhà Thanh Trung Quốc và Ấn Độ. Giống như tất cả các đế quốc, nó có sự đa dạng lớn về kinh tế, dân tộc, ngôn ngữ và tôn giáo. Có nhiều người bất đồng chính kiến đã phát động nhiều cuộc nổi loạn và ám sát trong nhiều thế kỷ. Vào thế kỷ 19, họ đã bị cảnh sát bí mật của đế quốc theo dõi chặt chẽ và hàng ngàn người bị đày đến Siberia.
Về mặt kinh tế, đế quốc chủ yếu là nông nghiệp, với năng suất thấp trên các điền trang lớn do nông dân Nga làm việc, được gọi là nông nô, bị trói buộc vào vùng đất theo chế độ phong kiến. Nông nô đã được trả tự do vào năm 1861, nhưng tầng lớp quý tộc địa chủ vẫn kiểm soát. Nền kinh tế từ từ công nghiệp hóa với sự giúp đỡ của đầu tư nước ngoài vào đường sắt và nhà máy. Từ thế kỷ thứ 10 đến thế kỷ 17, vùng đất được cai trị bởi một tầng lớp quý tộc boyar, và sau đó là hoàng đế.
Sa hoàng Ivan III (1462–1505) đã đặt nền móng cho đế chế mà sau này nổi lên. Ông đã tăng gấp ba lãnh thổ của nhà nước mình, chấm dứt sự thống trị của Hãn quốc Kim Trướng, cải tạo lại Kremlin Moskva và đặt nền móng cho nhà nước Nga. Hoàng đế Pyotr Đại đế (1682–1725) đã chiến đấu trong nhiều cuộc chiến và mở rộng một đế quốc vốn đã rất lớn thành một cường quốc châu Âu. Ông đã chuyển thủ đô từ Moskva đến thành phố kiểu mẫu mới của Sankt Peterburg, nơi có nhiều thiết kế của châu Âu. Ông đã lãnh đạo một cuộc cách mạng văn hóa thay thế một số công việc xã hội và chính trị truyền thống và trung cổ bằng một hệ thống hiện đại, khoa học, định hướng châu Âu và duy lý.
Hoàng hậu Ekaterina Đại đế trị vì từ năm 1762 đến năm 1796; bà đã mở rộng nhà nước bằng cách chinh phục, thực dân hóa và ngoại giao, tiếp tục chính sách hiện đại hóa của Pyotr Đại đế dọc theo các nước Tây Âu. Hoàng đế Aleksandr II (1855–1881) đã thúc đẩy nhiều cải cách, đáng kể nhất là sự giải phóng tất cả 23 triệu nông nô vào năm 1861. Chính sách của ông ở Đông Âu liên quan đến việc bảo vệ Kitô hữu Chính thống dưới sự cai trị của Đế quốc Ottoman. Mối liên hệ đó vào năm 1914 đã dẫn đến việc Nga tham gia Chiến tranh thế giới thứ nhất, về phía Pháp, Vương quốc Anh và Serbia, chống lại Đế quốc Đức, Áo-Hung và Ottoman.
Đế quốc Nga là một nước quân chủ chuyên chế theo học thuyết tư tưởng của Chính thống giáo, Chuyên chế và Dân tộc cho đến Cách mạng năm 1905, khi chế độ quân chủ lập hiến de jure được thành lập. Đế quốc sụp đổ trong cuộc Cách mạng Tháng Hai năm 1917, phần lớn là hậu quả do những thất bại to lớn do sự tham gia của nó trong Chiến tranh thế giới thứ nhất. Gia đình hoàng gia đã bị xử tử năm 1918, trên hầu hết các lãnh thổ Đế quốc cũ đã thành lập nhà nước mới là Liên bang Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô Viết (Liên Xô).