Nhịp điệu sinh học hàng ngày
From Wikipedia, the free encyclopedia
Nhịp điệu sinh học hàng ngày (tiếng Anh: Circadian rhythm) là bất kỳ quy trình sinh học nào hiển thị một dao động nội sinh, có một chu kỳ khoảng 24 giờ. Những nhịp điệu 24 giờ này được điều khiển bởi đồng hồ sinh học, và chúng được quan sát thấy rộng rãi trong thực vật, động vật, nấm và vi khuẩn lam [1].
Thuật ngữ "circadian" xuất phát từ chữ Latinh, "circa" nghĩa là "khoảng" (hoặc "xấp xỉ"), và "dian" có nghĩa là "ngày". Nghiên cứu chính thức về nhịp điệu sinh học, như nhịp điệu hàng ngày, triều, tuần, theo mùa và hàng năm, được gọi là thời sinh học (chronobiology). Các quy trình với dao động 24 giờ thường được gọi là nhịp điệu ngày đêm; Nói cho đúng, chúng không nên được gọi là nhịp sinh học trừ khi bản chất nội sinh của chúng được khẳng định.[2]
Mặc dù nhịp điệu sinh học hàng ngày là nội sinh (tự duy trì), chúng được điều chỉnh (entrained) với môi trường địa phương bằng các tín hiệu bên ngoài bao gồm các chu trình ánh sáng, nhiệt độ và dưỡng hóa.[3]
Năm 2017, Giải Nobel Sinh lý học và Y khoa đã được trao cho Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash và Michael W. Young "vì những khám phá của họ về các cơ chế phân tử kiểm soát nhịp sinh học".[4]