Faroëreilande
From Wikipedia, the free encyclopedia
Die Faroëreilande (Faroëes: Føroyar, [ˈfœɹjaɹ], luister (hulp·inligting); Deens: Færøerne, [ˈfeɐ̯ˌøˀɐnə]) is ’n Wes-Europese eilandstaat en argipel. Dit is onder die soewereiniteit van die koninkryk van Denemarke en lê tussen die Noorse See en die Noord-Atlantiese Oseaan.
| |||||
Volkslied: Tú alfagra land mítt (Faroëes vir: "U, my skoonste land") | |||||
Hoofstad | Tórshavn | ||||
Grootste stad | Tórshavn | ||||
Amptelike tale | Faroëes en Deens[1] | ||||
Regering | Parlementêre demokrasie binne ’n grondwetlike monargie Frederik X Lene Moyell Johansen Aksel V. Johannesen | ||||
Onafhanklikheid | Koninkryk van Denemarke ca. 1035 14 Januarie 1814 1 April 1948 29 Julie 2005[2] | ||||
Oppervlakte - Totaal - Water (%) |
1 393[3] km2 (180ste) 538 myl2 0,5 | ||||
Bevolking - 2023-skatting - 2020-sensus - Digtheid |
54 545[4] (214de) 52 337[5] 38,6 / km2 100,0 / myl2 | ||||
BBP (KKP) - Totaal - Per capita |
2019-skatting $3,126 miljard[6] | ||||
BBP (nominaal) - Totaal - Per capita |
2017-skatting $3 miljard | ||||
MOI (2008) | 0,950[7]c (–) – baie hoog | ||||
Gini (2018) | 22,71[8](1ste) – laag | ||||
Geldeenheid | Kroond (DKK ) | ||||
Tydsone - Somertyd |
WET (UTC+0) WEST (UTC+1) | ||||
Internet-TLD | .fo | ||||
Skakelkode | +298 | ||||
a. Deense monargie het die Faroëreilande bereik in 1380 met die bewind van Olaf IV in Noorweë. b. Die Faroëreilande, Groenland en Ysland was formele Noorweegse besittings tot 1814 ten spyte van 400 jaar van Deense monargie vooraf. |
Die totale landoppervlakte is ongeveer 1 400 km² in 'n seegebied van 2740 km², met ’n bevolking van 54 000 (in 2023) van wie ’n groot deel in die hoofstad Tórshavn bly. Sowat 90 persent van die bevolking is lede van die Evangelies-Lutherse kerk. Die plaaslike Noord-Germaanse dialekte, verwant aan Yslands, vorm saam ’n aparte taal, gestandaardiseer as Faroëes.
Die Faroëreilande is sedert 1948 ’n selfregerende land binne die Deense koninkryk. Oor die loop van jare het die Faroërs beheer begin neem oor binnelandse sake. Gebiede, wat nog onder Deense verantwoordelikheid is, sluit militêre verdediging, polisie, justisie, geldeenheid en buitelandse sake in. Die Faroëreilande het ook verteenwoordigers in die Nordiese Raad as lede van die Deense afvaardiging.
Die Faroëreilande is met Denemarke en Noorweë geassosieer en deur hulle belas tot 1814, toe Noorweë onder die koningskap van Swede gekom het. Skandinawië was in politieke beroering na die Sesde Koalisieoorlog van die Napoleontiese Oorloë, toe die Verdrag van Kiel, wat in 1814 onderteken is, die beheer van die Faroëreilande, Ysland en Groenland aan Denemarke bemaak het. Die Deense handelsmonopolie het in 1856 geëindig.
Die naam Faroër beteken ‘skape-eilande’ en is afkomstig van Oudnoors Fǽreyjar (øer is Deens vir ‘eilande’, dus is die naam Faroëreiland eintlik ’n pleonasme).