Иран
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ира́н (ایران [ʔiˈɾɒn]), 1979 соналдаса нахъе Исла́мияб Респу́блика Ира́н (парс جمهوری اسلامی ایران — Джомхури́-йе Эслɒми́-йе Ирɒ́н[lower-alpha 1]), 1935 соналда цебе гьединго Па́рс — Цебесеб Азиялда бугеб пачалихъ. Тахшагьар — Тегьран.
Исламияб Республика Иран парс جمهوری اسلامی ایران | |||||
| |||||
ШигӀар: «اﺳﺘﻘﻼﻝ، ﺁﺯﺍﺩﻯ، جمهوری اسلامی» «Истикълал, Эркенлъи, Исламияб Республика» | |||||
Гимн: سرود ملی اﻳﺭﺍﻥ | |||||
Иран картаялда | |||||
КьучӀ лъуна | 1 апрел 1979 соналъ (Исламияб революция) | ||||
Расмияб мацӀ | парс мацI, падар мацI | ||||
Миллатал | парсал, падарал, лурал | ||||
Тахшагьар | Тегьран | ||||
ЧӀахӀиял шагьарал | Тегьран, Машгьад, Карадж, Табриз, Шираз, Исфагьан, АхIваз | ||||
ХӀукмуялъул низам | исламияб республика[1] | ||||
ТIадегIанав бетIер Президент Мажлисалъул Председатель | ГIали Хаминеи Ибрагьим Раиси МухIамад-Багъир Гъалибаф | ||||
Пачалихъ. дин | Ислам | ||||
Ракь • Кинниги • % лъел бутІа | 17-билеб дунялалда &&&&&&&&01648195.&&&&&01 648 195 км² 7,07 | ||||
Халкъалъул къадар • Къимат (2017) • Гъунки | ↗ 81 000 000[2]чи (17-билеб) ↗ 42 чи/км² | ||||
ГІЖП (БББ) • ХӀасил (2020) • Халкъалъул цо чиясе |
↗ 1,1 трлн[3] $ (23-билеб) 13073[3] $ (101-билеб) | ||||
ГІЖП (номинал) • ХӀасил • Халкъалъул цо чиясе |
↗ 635,724 млрд[3] $ 7555[3] $ | ||||
ИПГӀИ (2019) | ↘ 0,797[4] (цӀикӀкӀараб) (65-билеб) | ||||
Этнохороним | ира́нав, ира́най, ира́нал | ||||
Интернет-домен | .ir, ایران. | ||||
Код ISO | RU | ||||
Код МОК | RUS | ||||
Телефоналъул код | +98 | ||||
СагӀтил рачел | UTC+3:30 (риидал — UTC+4:30), IRST | ||||
Хисизабизе |
БакътӀерхьуда гӀорхъи уна ГӀиракъгун, шималгун-бакътӀерхьуда — Азарбижан, Армения ва Турциягун, шималалдаса — Туркменистангун, бакъбаккуда — Афгъанистан ва Пакистангун[5]. Шималалдаса Ираналъул гӀорхъи чурула Каспий ралъадалъ, жунубалдаса — Гьинд океаналъул Парс ва ГӀуман заливаца.
ГӀемерал гӀасрабаца гьаб пачалихъалъул Машрикъалъул регионалда цӀцӀикӀкӀарасаб асар букӀана, амма жакъаги Иран жиндир ГІЖПялда (БББ) балагьун исламияб гӀаламалда ункъабилеб экономика ва БакътӀерхьул Азиялда (Турциялдаса хадуб[6]) кӀиабилеб экономикалъун ккола. Гьеб гурони, технологиял церетӀеялъул рахъалдаса Иран ккола регионалда бищун церетӀурал пачалихъаздаса. Гьединго Ираналъул ракь буго Евразиялъего стратегикияб рахъалдаса кӀвар бугеб регионалда ва пачалихъалъухъ чӀахӀиял нарталъул ва тӀабигӀияб газалъул запасал руго.
Парсал, азарбижанал, курдал ва лурал ккола Ираналъул бищун чӀахӀиял халкъаллъун[7].