Polimorf marşansiya
From Wikipedia, the free encyclopedia
Polimorf marşansiya (lat. Marchantia polymorpha) — bitkilər aləminin marchantiophyta şöbəsinin ciyərotu sinfinin marşansiya dəstəsinin marşansiyakimilər fəsiləsinin marşansiya cinsinə aid bitki növü.
Polimorf marşansiya | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Elmi təsnifat | ||||||||||
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Setaphyta Şöbə: Sinif: Marchantiopsida Yarımsinif: Dəstə: Fəsilə: Cins: Növ: Polimorf marşansiya |
||||||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
|
Bu bitki başqa bitkilərlə rəqabətdən kənar olaraq əsasən rütubətli yerlərdə, yanğın baş vermiş ərazilərdə, daşların üzərində inkişaf edir.
Polimorf marşansiya 15-20 sm uzunluğunda olub, lentşəkilli, dixotomik (haçavari) budaqlanmışdır. Tallomunun orta hissəsindən qalınlaşmış damar keçir, alt tərəfindən isə rizoidlə sıx örtülü olur. Tallomun üst hissəsi epidermis ilə örtülü olur, onun altında isə rombşəkilli hava kameraları yerləşir. Kameralar rəngsiz bir qat arakəsmə ilə ayrılırlar. Hər kameranın üst tərəfində dəlik vardır ki, o da 4 cərgədə düzülmüş 12 hüceyrə ilə əhatə olunmuşdur. Bu hüceyrələr həmin dəliyin diametrini tənzimləyə bilmədiyindən ağızcıqlar həmişə açıq qalır və qaz mübadiləsini həyata keçirir. Hava kameralarının alt tərəfində çox qatlı, əsasən nişasta tərkibli toxuma yerləşir. Tallomun alt tərəfindən nazik divarlı örtücü parenxim toxumadan sadə və dilcikşəkilli rizoid əmələ gəlir. Dilcikşəkilli rizoidlər əvvəlcə canlı olub, tallomla bərabər inkişaf edir, uzunıluğu 2 sm-ə çatır. Onların daxili qatından kiçik ölçülü dilciyəoxşar zoğ əmələ gəlir ki, (“dilcikşəkilli rizoid” sözü buradan yaranmışdır) sonradan zoğun zirvəsində olan qılaf əriyərək plazmanın tamlığını pozur və hüceyrələr ölməyə başlayır. Dilcikşəkilli rizoidlər kapilyarlıq prinsipi ilə rütubəti qəbul edir. Sadə rizoidlər tallomun böyümə nöqtəsinə yaxın damarların hər iki tərəfində əmələ gəlir, inkişaf edərək torpağa sancılıb suyu və suda həll olmuş mineral maddələri sorur, həm də böyümə nöqtəsini rütubətli torpağa yaxınlaşdırır. Bu rizoidlərin divarları hamardır və canlıdır. Dilcikşəkilli rizoidlərin kənarlarında birqat pulcuq – amfiqastr yerləşir. Amfiqastr böyümə nöqtəsini müdafiə edir və rizoidləri talloma sıxır.