Вярхоўны Суд ЗША
From Wikipedia, the free encyclopedia
Вярхоўны Суд ЗША (англ.: Supreme Court of the United States) — вышэйшая судовая інстанцыя ЗША.
Артыкул вымагае праверкі арфаграфіі Удзельнік, які паставіў шаблон, не пакінуў тлумачэнняў. |
Вярхоўны Суд Злучаных Штатаў Амерыкі | |
---|---|
Supreme Court of the United States | |
Від | вярхоўны суд |
Інстанцыя | суд вышэйшай інстанцыі |
Юрысдыкцыя | ЗША |
Дата заснавання | 1789 |
Склад | прызначаецца Прэзідэнтам ЗША з ухвалення Сената |
Тэрмін службы | не абмежаваны |
Членаў | 9 |
Кіраўніцтва | |
Вярхоўны суддзя | Джон Робертс |
Уступіў на пасаду | 29 верасня 2005 года |
Зала пасяджэнняў | |
Будынак Вярхоўнага суда ЗША |
|
Месцазнаходжанне | Вашынгтон, Акруга Калумбія |
Сайт | |
http://www.supremecourtus.gov/ |
Вярхоўны Суд быў заснаваны ў 1789 годзе, сваё першае рашэнне ён вынес у 1792 годзе. У склад суда ўваходзіць 9 суддзяў, адзін з якіх з’яўляецца старшынёй. Суд звычайна дзейнічае як апеляцыйны, але па шэрагу спраў (напрыклад, тых, што тычацца дыпламатаў) можа быць судом першай інстанцыі.
Суддзі прызначаюцца прэзідэнтам з ухвалення Сената пажыццёва і могуць датэрмінова спыніць паўнамоцтвы толькі ў выніку добраахвотнай адстаўкі ці імпічменту за здзейсненыя злачынствы. Для заахвочвання абнаўляльнасці складу Вярхоўнага суда без ціску звонку быў прыняты закон аб праве на захаванне даравання для суддзяў Вярхоўнага Суда, якія выйшлі ў адстаўку ва ўзросце да 70 гадоў. За перыяд з 1789 па 2005 год прэзідэнты ЗША прапанавалі 149 кандыдатур на пасаду суддзі Вярхоўнага Суда, з якіх больш за 80 % сталі суддзямі. Па статыстыцы, новы суддзя прызначаецца кожныя 22 месяцы.
Уплыў Вярхоўнага Суда рэзка ўзмацніўся пасля 1803 года, калі Вярхоўны Суд прыняў на сябе права ацэньваць адпаведнасць заканадаўчых актаў Канстытуцыі ЗША, гэта значыць фактычна права прыпыняць дзеянне законаў, аб’яўляючы іх у выпадку неканстытуцыйнасці несапраўднымі з самага пачатку іх прыняцця (Марберы супраць Мэдысана); пазней у Еўропе для такіх функцый быў створаны асобны тып суда — канстытуцыйны суд, які ў ЗША адсутнічае.
У той жа час, за час свайго існавання Кангрэс ЗША, атрымаўшы неабходнае ўхваленне легіслатур 3/4 штатаў, тры разы прыпыняў рашэнні Вярхоўнага Суда (шляхам прыняцця паправак да Канстытуцыі з моманту заканчэння працэдуры прыняцця папраўкі). Такім спосабам, у прыватнасці, быў уведзены падаходны падатак, забаронены Вярхоўным судом, і ўсталявана права афраамерыканцаў, якія нарадзіліся на тэрыторыі ЗША, на аўтаматычнае атрыманне грамадзянства ЗША, насуперак ранейшаму рашэнню Вярхоўнага суда, які пастанавіў, што заняволеныя афраамерыканцы не з’яўляюцца грамадзянамі (Дрэд Скот супраць Сэндфарда).
Усе без выключэння члены Вярхоўнага Суда ЗША былі мужчынамі-пратэстантамі да 1835 года, калі прэзідэнт Эндру Джэксан прызначыў суддзёй каталіка Роджэра Тоўні (прычым Тоўні стаў галоўным суддзёй Вярхоўнага суда — Chief Justice). У 1916 годзе прэзідэнт Вудра Вільсан прызначыў першага суддзю іўдзейскага веравызнання — Луіса Брандайса. У 1967 годзе Таргуд Маршал стаў першым афраамерыканцам, прызначаным у члены Вярхоўнага Суда ЗША. У 1981 годзе была ўхвалена высунутая Р. Рэйганам кандыдатура першай суддзі жаночага полу — Сандры Дэй О’Конар. У жніўні 2009 года Соня Сатамаяр была абрана ў склад Вярхоўнага Суда ЗША, стаўшы першым лацінаамерыканскім суддзёй у гэтай пасадзе.