Béla Kun
From Wikipedia, the free encyclopedia
Béla Kun (ganet Béla Kohn d'an 20 a viz C'hwevrer 1886 hag aet da Anaon d'an 29 a viz Eost 1938) a oa ur reveulziour komunour hungarat ha politikour, bet e penn Republik Soviedel Hungaria e 1919.
Reizh pe jener | paotr |
---|---|
Bro ar geodedouriezh | Hungaria, Unaniezh ar Republikoù Sokialour ha Soviedel |
Anv e yezh-vamm an den | Kun Béla |
Anv ganedigezh | Kohn Béla |
Anv-bihan | Béla |
Anv-familh | Kun |
Deiziad ganedigezh | 20 C'hwe 1886 |
Lec'h ganedigezh | Cehu Silvaniei |
Deiziad ar marv | 29 Eos 1938 |
Lec'h ar marv | Moskov |
Doare mervel | unnatural death, Kastiz ar marv, muntr |
Abeg ar marv | lazhidigezh |
Lec'h douaridigezh | Kommunarka shooting ground |
Pried | Irén Gál |
Bugel | Ágnes Kun, Miklós Kun |
Yezhoù komzet pe skrivet | hungareg, rusianeg |
Micher | politiker, diplomat, kazetenner |
Karg | Minister of Foreign Affairs of Hungary, member of ECCI |
Bet war ar studi e | Franz Joseph University, Calvinist College in Zilah |
Lec'h labour | Cluj-Napoca |
Strollad politikel | Communist Party of Hungary, Strollad Komunour an Unaniezh Soviedel |
Relijion | dizoueegezh |
Perzhiad e | 17th Congress of the All-Union Communist Party |
Brezel | Brezel-bed kentañ |
Lakaet voe da gablus evit bezañ trotskiour hag erfin e voe kondaonet d'ar marv ha fuzuilhet, e-pad ar Spurjadennoù Bras.
E dad a oa noter, a orin yuzev hungarat, ha troet a-gleiz, neuze sokial-demokrat. Hungaradez Transilvanian oa e vamm, eus ur familh kalvinour, hogen hini ebet anezho ne oa feizour aketus.
Béla Kohn a glaskas magyarizañ e anv er stumm Kun, e 1904. Goude bezañ kroget gant studioù berr war ar gwir e skol-veur Kolozsvár, ec’h emezelas yaouank-tre e bed ar politikerezh, da gentañ e Transilvania ha goude-se e Budapest. Galvet e voe e 1914 hag ez eas d’en em gannañ war an talbenn, deus tu Rusia. Prizoniet e voe e 1916, ha bac’het en ur c’hamp-bac’h. Eno e reas anaoudegezh gant ar volchevikouriezh, testennoù Karl Marx hag ar reveulziourien, a zibabas heuliañ adal neuze.
Gant Lenin e kejas e Rusia soviedel. Hemañ a soñjas dezhañ e oa speredek an den, gant startijenn, danvez un den karismatek anezhañ, hogen re bront ivez neoazh. Hervez Soviediz e vije bet barrek Kun da dranspoziñ ar patrom komunour da vro Hungaria. Heuliañ a reas Kun a-bep seurt kentelioù war an taktikoù reveulziour, kement ha war ar propaganda. E 1918, gant diskar an impalaeriezhioù kreiz europaat, e voe dilodennet Aostria-Hungaria. Lenin ha Trotsky a soñje dezho e oa poent bras da v-Béla Kun distreiñ d’e vro, evit dont a-benn da lakaat e pleustr ur emsav reveulziour taer. Gant Kun hag ar genduidi komunour hungarat all, e kenliammjont evit sevel, e miz Du 1918, ar strollad komunour hungarat.