Ехэ Монгол Улас
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ехэ Монгол Улас мүн Монгол Эзэнтэ Гүрэн (1206–1405) Монголой газар нютагта байгуулагдаһан түүхын дэхэ хамагай томо үргэлжилһэн газар нютагтай эзэнтэ гүрэн юм.[1] Хамагай хүсэрхэг үедөө 40 үлүү сая дүрбэлжэн километр газар нютагые эзэлжэ байба. Британиин түүхэшэд Британиин эзэнтэ гүрэнэй газар нютагай хэмжээнһээ Монголой эзэнтэ гүрэн түүхэдэхи хоёрдахи томо эзэнтэ гүрэн гээд тэмдэглэгдэһэн дагажа ороһон гү, али хараата түшмэг аһан улас орон, обог аймагуудай газар нютагые оруулаагүй тоосһонтой холбоотой юм. 1206 ондо Чингис хаан анхалан байгуулаһан болоод алтан үедээ Номгон далайн эргэһээ Хара тэнгис, Дунай мүрэнэй һаба газар, үмэнэдэ этгээдэд Зүүн урда Азиин болон далайн аралуудай хараат гү, али вассал оронууд, хойто зүгэдэ Хойто мүльһэн далай Енисей мүрэнэй һаба газарайа дагажа ороһон обог аймагуудай эзэмшэлые хамруулһан үргэн уудам газар нютагые эзэмшэжэ байлаа.
Ехэ Монгол Улас | ||||
Эзэнтэ гүрэн | ||||
| ||||
---|---|---|---|---|
Ехэ Монгол Уласай газарай хубилалга | ||||
Ниислэл | Аврага, Хара Хорин, Ханбалык | |||
Хэлэн(үүд) | монгол, түбэд, хитад, Иран, Түрэг | |||
Шажан | Буддын шажан Бөө мүргэл Күнзы шажан Дао шажан Ислам шажан Христын шажан | |||
Хүн зон | 100 000 000 хүн (1300 он., дэлхэйн 20 %) | |||
Засаглалай хэлбэри | Һунгалдадаг эзэн хаанай засаг | |||
Обог удам | Боржигон | |||
Ехэ Хаан | ||||
- 1206 - 1227 | Чингис хаан (түрүүшын хаан) | |||
- 1229 - 1241 | Үгэдэй хаан | |||
- 1246 - 1248 | Гүюг хаан | |||
- 1251 - 1259 | Мүнхэ хаан | |||
- 1260 - 1294 | Хубилай хаан | |||
Хуули тогтоогшо | Ехэ Хуралдай | |||
Ази, Европын олон арбан хото уласуудые һүнөөж хэдэн арбан сая хүниие өөрһэдэйн эрхшээлдээ оруулһан абашье Монголшуудай сэрэгэй тоо 250000-һаа хэтэршэ байһангүй. Чингис хаан түб Ази, одоогын Монгол уласай газар нютаг дахи олон арбан тархай бутархай нүүдэлшин аймагуудые нэгтэгэжэ, Зүршэдэй Алтан улас, Тангуд улас, Хорезмын эзэнтэ уласые байлдан дагуулһанаар ехэ гүрэнэй үүһэл хүгөөжэлэ эхилжээ.