مانگی دەستکردی سیخوڕ
From Wikipedia, the free encyclopedia
مانگی دەستکردی سیخوڕ (بە ئینگلیزی: spy satellite) بریتین لە مانگە دەستکردەکان کە بۆ کۆکردنەوەی زانیاری لەسەر ناوچەیەک یان ئامانجێکی دیاریکراو لەسەر ڕووی زەوی دروستکراون. بە پلەی یەکەم بۆ مەبەستی سەربازی و ھەواڵگری بەکاردەھێنرێن، و دەتوانن زانیاری بەنرخ لەسەر چەندین چالاکیی بەرفراوان بدەن، لەوانە جووڵەی سەربازی، گەڕان بەدوای سەرچاوە سروشتییەکان و بەدواداچوونی کەشوھەوا. زۆربەی مانگە دەستکردە سیخوڕییەکان ھەستەوەری پێشکەوتووی وەک کامێرا و دۆزەرەوەی ژێر سوور و سیستەمی ڕاداریان تێدایە، کە ڕێگەیان پێدەدات وێنە و زانیاری بە ڕوونی بەرز بگرن.[1][2] دەتوانن لە ھەردوو سپێکتریمی ڕووناکی بینراو و نابینراودا کاربکەن، و دەتوانن دۆزینەوەکانیان بگوازنەوە بۆ وێستگە زەمینییەکان یان تۆڕەکانی تری مانگی دەستکرد بۆ شیکاری.
مانگی دەستکردی سیخوڕ | |
---|---|
لقی | مانگی دەستکردی چاودێریی زەوی، مانگی دەستکردی سەربازی |
لەم ساڵانەی دواییدا پشتبەستن بە تەکنۆلۆژیای مانگی دەستکرد بۆ چاودێری و کۆکردنەوەی زانیاری ھەواڵگری لە سەرانسەری جیھاندا پەرەی سەندووە. لەکاتێکدا ھەندێک مانگە دەستکردەکانی سیخوڕی وەک ئامرازێکی گرنگ بۆ پاراستنی ئاسایشی نیشتمانی و پاراستن لە ھەڕەشە ئەگەرییەکان دەزانن، ھەندێکی دیکە نیگەرانی خۆیان سەبارەت بە پرسەکانی تایبەتمەندی و مافی مرۆڤ وروژاندووە. بە گشتی مانگی دەستکردی سیخوڕی ئامرازێکی بەھێزە بۆ کۆکردنەوەی زانیاری، و پێدەچێت بۆ ساڵانی داھاتوو بەردەوام بێت لە ڕۆڵێکی گرنگ لە ئۆپەراسیۆنە سەربازی و ھەواڵگرییەکان.[3]
چەند جۆرێکی مانگی دەستکردی سیخوڕی ھەیە، بریتیین لە: مانگی دەستکردی سیخوڕی ئاسایی، ئەم مانگە دەستکردانە بۆ وێنەگرتن و کۆکردنەوەی زانیاری لەسەر ناوچەیەکی دیاریکراو یان ئامانجێک دروستکراون.[4] بە پلەی یەکەم بۆ مەبەستی سەربازی و ھەواڵگری بەکاردەھێنرێن. مانگی دەستکردی زیرەکی نیشانە: ئەم مانگە دەستکردانە بۆ ڕێگرتن و شیکردنەوەی سیگناڵەکانی پەیوەندییەکانی وەک ھاتوچۆی ڕادیۆ و ئینتەرنێت دروستکراون. مانگی دەستکردی زیرەکی ئەلیکترۆنی: ئەم مانگە دەستکردانە بۆ دیاریکردن و شیکردنەوەی سیگناڵە کارۆموگناتیسییەکان دروستکراون. دەتوانرێت بۆ کۆکردنەوەی زانیاری ھەواڵگری یان بۆ نەخشەکێشانی زەوی بەکاربھێنرێت. سوودەکانی مانگی دەستکردی سیخوڕی: دەتوانن زانیاری لە شوێنە دوورەکان یان دەستنەکەوتووەکانەوە کۆبکەنەوە. دەتوانن چاودێری بەردەوامی ناوچەیەک بکەن. دەتوانن لە ھەردوو بارودۆخی شەو و ڕۆژدا چاودێری بکەن. دەتوانرێت بۆ پەیوەندی کاتی ڕاستەقینە لە نێوان دەزگا سەربازی و ھەواڵگرییەکاندا بەکاربھێنرێت. تەحەددیاتی مانگی دەستکردی سیخوڕی: دروستکردن و خستنەبازاڕ و کارپێکردنیان گرانە. دەتوانن بەرەوڕووی ھێرشی وڵاتانی تر ببنەوە. دەتوانێ کاریگەری ھەلومەرجی کەشوھەوا و دەستێوەردانی بەرگەھەوای ھەبێت. دەتوانن نیگەرانییەکان سەبارەت بە تایبەتمەندی و کاریگەرییە ڕەوشتییەکان بوروژێنن. یاریزانە سەرەکییەکان لە تەکنەلۆژیای مانگی دەستکردی سیخوڕی: ھەندێک لەو وڵاتە سەرەکیانەی کە تەکنەلۆژیای سەتەلایتی سیخوڕییان پەرەپێداوە بریتین لە ئەمریکا، ڕووسیا، چین، ئیسرائیل، فەڕەنسا، و بەڕیتانیا. ئەم وڵاتانە سەرچاوەیەکی بەرچاویان لە پەرەپێدان و پاراستنی تۆڕە مانگە دەستکردە سیخوڕییەکانیان وەبەرھێناوە.[5]
بە گشتی مانگی دەستکردی سیخوڕی تەکنەلۆژیایەکی ئاڵۆز و بەھێزە کە ھەم بەکارھێنانی سەربازی و ھەم مەدەنی ھەیە. لەکاتێکدا کە ئەوان توانای کۆکردنەوەی ھەواڵگری بەنرخ پێشکەش دەکەن، بەڵام نیگەرانییەکان سەبارەت بە تایبەتمەندی و کاریگەرییە ڕەوشتییەکان دەوروژێنن. لەگەڵ بەردەوامبوونی پەرەسەندنی تەکنەلۆژیای مانگی دەستکرد، گرنگ دەبێت بۆ داڕێژەرانی سیاسەت بە وردی ھاوسەنگی لەم بەرژەوەندییە کێبڕکێکارانەدا دروست بکەن.[6]