Brwydr Mohács
From Wikipedia, the free encyclopedia
Brwydr dyngedfennol yn hanes Hwngari oedd Brwydr Mohács, a ymladdwyd ar 29 Awst 1526 ger Mohács, Teyrnas Hwngari, gan luoedd Hwngari a'i chynghreiriaid dan arweiniad y Brenin Lajos II yn erbyn byddin oresgynnol yr Ymerodraeth Otomanaidd dan y Swltan Swleiman I. Bu'r Otomaniaid yn drech na'r Ewropeaid, ac yn sgil y frwydr rhannwyd Teyrnas Hwngari yn dridarn, gan ddod â'r rhyfeloedd Otomanaidd yn erbyn Hwngari i derfyn a nodi cyfnod newydd o frwydro yn erbyn y Frenhiniaeth Hapsbwrgaidd.
Paentiad o Frwydr Mohács gan Mór Than (1856). | |
Enghraifft o'r canlynol | brwydr |
---|---|
Dyddiad | 29 Awst 1526 |
Rhan o | Ottoman–Hungarian Wars |
Lleoliad | Sátorhely |
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia |
Nod yr Otomaniaid oedd i orchfygu Hwngari er mwyn ennill troedle i ehangu ffiniau'r ymerodraeth i Ganolbarth Ewrop. Yn y pum mlynedd cyn Brwydr Mohács, wedi cwymp Beograd i'r Otomaniaid ym 1521, cynlluniodd Swleiman i ddefnyddio ei diriogaeth a'i luoedd yn y Balcanau i lansio ymgyrch i oresgyn a gorchfygu Hwngari, ac felly ennill tra-arglwyddiaeth dros Dde Ddwyrain Ewrop oll, gyda golwg ar fygythio'r Frenhiniaeth Hapsbwrgaidd a'r Ymerodraeth Lân Rufeinig.
Mae union niferoedd y lluoedd yn ansicr, ond credir yr oedd rhyw 60,000 o Otomaniaid a 35,000 o Hwngariaid. Dros bum niwrnod, defnyddiodd byddin Swleiman bont nofiol i groesi Afon Dravar, ac arhosodd y Brenin Lajos i wynebu'r goresgynwyr ar faes gwastad a chorslyd ger Mohács. Gobaith yr Hwngariaid oedd i ddibynnu ar farchogion arfogedig i ruthro ar y gelyn a rhoi sioc iddynt. Fodd bynnag, yr oedd Swleiman yn arwain byddin amrywiol ac effeithiol, gan gynnwys troedfilwyr gydag arcwebysau (Janisariaid), marchfilwyr ysgeifn (siphai), a gynnau mawr. Er i'r marchfilwyr Hwngaraidd achosi colledion mawr i'r flaengad Otomanaidd, llwyddodd y Janisariaid i wthio'r Hwngariaid yn ôl, a thorrwyd rhengoedd y rheiny gan yr ergydion o ganonau'r Otomaniaid. Wrth i'r Hwngariaid encilio ar faes y gad, cawsant eu gorasgellu a'u hamgylchynu gan y marchfilwyr ysgeifn chwim. Dinistriwyd y fyddin Hwngaraidd, a chafodd y Brenin Lajos ei ladd wedi iddo gwympo o'i geffyl wrth geisio ffoi. Bu farw dim ond 2,000 o luoedd Swleiman, o'i cymharu â 18,000 o filwyr Hwngari.
Wedi'r fuddugoliaeth Otomanaidd, meddiannwyd canolbarth a thiriogaeth ddeheuol Hwngari ganddynt a rhannwyd y deyrnas yn dridarn: Hwngari Frenhinol, a barhaodd yn deyrnas dan reolaeth Tŷ Hapsbwrg; Hwngari Otomanaidd, a fu dan reolaeth yr ymerodraeth o 1541 hyd at ei hildio i'r Hapsbwrgiaid ym 1699; a Thywysogaeth Transylfania, a fyddai'n lled-annibynnol o 1570 nes iddi fynd yn ddarostyngedig i'r Hapsbwrgiaid ym 1711.