Κυαμοειδή
μεγάλη οικογένεια δικοτυλήδονων φυτών, που περιλαμβάνει αυτά που δίνουν τα όσπρια / From Wikipedia, the free encyclopedia
Τα κυαμοειδή (επιστημονικές-λατινικές ονομασίες Fabaceae, Leguminosae) ή χεδρωπά (Hedysareae)[3] είναι μεγάλη οικογένεια δικοτυλήδονων φυτών, που ανήκουν στην τάξη κυαμώδη. Τα κυαμοειδή είναι πολύ σημαντικά φυτά για τη διατροφή του ανθρώπου, καθώς περιλαμβάνουν (κυρίως στην υποοικογένεια ψυχανθή) τα φυτά που δίνουν τα λεγόμενα όσπρια (λατ. legumens), όπως τη φακή, τα ρεβύθια και τα κουκιά, αλλά και πολύτιμες ζωοτροφές για την κτηνοτροφία, όπως ο βίκος, ή τροφές τόσο για τον άνθρωπο όσο και για τα ζώα, όπως η σόγια. Ωστόσο η οικογένεια περιλαμβάνει γενικώς μεγάλη ποικιλία, ακόμα και μεγάλα δέντρα ή θάμνους, ενώ τα ποώδη φυτά της μπορεί να είναι είτε πολυετή, είτε μονοετή. Αναγνωρίζονται ως κυαμοειδή κυρίως από τον καρπό τους, καθώς και από τα σύνθετα φύλλα τους. Τα φυτά της οικογένειας είναι ευρύτατα διαδεδομένα στη φύση στις περισσότερες περιοχές της Γης. Σε αριθμό ειδών, είναι η τρίτη μεγαλύτερη οικογένεια χερσαίων φυτών (πίσω από τα ορχιδοειδή και τα σύνθετα) με περίπου 765 γένη και περισσότερα από 19.500 είδη (πάνω από το 7% όλων των αγγειόσπερμων φυτών).[4][5][6][7]
Κυαμοειδή | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ανθισμένο κούτζου (το είδος Pueraria lobata) | ||||||||||||
Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||
| ||||||||||||
Συνώνυμα | ||||||||||||
|
Τα πέντε μεγαλύτερα γένη των κυαμοειδών είναι ο αστράγαλος (πάνω από 3.000 είδη), η ακακία (πάνω από χίλια είδη), η Indigofera (περ. 700 είδη), η κροταλαρία (περ. 700 είδη) και η μιμόζα (περ. 400 είδη), και μαζί περιλαμβάνουν το ένα τέταρτο περίπου όλων των ειδών κυαμοειδών.[6][8] Τα κυαμοειδή είναι η συνηθέστερη οικογένεια ανθοφόρων φυτών που βρίσκουμε στα τροπικά δάση της αμερικανικής ηπείρου και της Αφρικής.[9]
Τον 21ο αιώνα μοριακές και μορφολογικές μελέτες στήριξαν την άποψη ότι τα Fabaceae αποτελούν μια απλή, μονοφυλετική οικογένεια.[10][11][12][13] Οι μελέτες επιβεβαιώνουν ότι η μονοφυλετική αυτή ομάδα συγγενεύει στενά με τις οικογένειες Polygalaceae, Surianaceae και Quillajaceae, και ότι ανήκει στην τάξη Fabales (κυαμώδη).[14]
Μαζί με τα δημητριακά, μερικούς άλλους καρπούς και τροπικές ρίζες, τα όσπρια απετέλεσαν βασική ανθρώπινη τροφή επί χιλιετίες και η χρήση τους συνδέεται στενά με την εξέλιξη του ανθρώπου.[15] Επίσης, το αράπικο φυστίκι, η γλυκόριζα και η τριγωνέλλα εμπλουτίζουν τις γεύσεις μας, ενώ αντιθέτως άλλα είδη θεωρούνται ζιζάνια σε διάφορα μέρη της Γης, όπως τα Cytisus scoparius, Ροβίνια η ψευδοακακία, Ulex europaeus και μερικά είδη λούπινου.