User:Yildiztozu/sandbox
From Wikipedia, the free encyclopedia
Mars'ta su; yüksek miktarda buz olarak yüzeyde, atmosferde ise buhar halde bulunmaktadır..[1] Suyun net bir şekilde gözle görülebildiği tek yer kuzey kutbudur.[2] Ayırca kuzey kutbunun yanısıra, kalıcı Karbondioksit bulutları altında da gözükmekte, bu tür bölgelerde yüzey altında da sıvı halde su olduğu görülmüştür.[3][4][5][6] Modern Mars'ın yüzeyinde 35 milyon kilometreküplük bir hacimde buz yoğunluğu olduğu bilinmektedir. Bu ölçü tüm gezeenin yüseyini 35 metre delerek kaplamaya yeter.[7]
Mars yüzeyinde sıvı halde su ancak belirli koşullar dahilinde var olabilir..[8][9][10] Büyük su yoğunlukları oluşamaz çünkü yüzey basıncı yalnızca 600 paskaldır. (Dünya'nın %0.6sı) Buna ek olarak Mars'ın ortalama yüzey sıcaklığı büyük su yoğunluklarının var olmasına izin vermeyecek kadar düşüktür (210 K (−63 °C)), bundan dolayı ortaya çıkan su çabucak donar. Ancak 3.8 milyar yıl önce, Mars'ta daha kalın bir atmosferin varlığı anlaşılmıştır[11][12], bu da yüzey sıcaklığını arttırmış ve yüksek miktarda su yoğunluklarının, hatta bir okyanusun[13][14][15][16] var olmasına izin vermiştir. 9 Aralık 2013'te NASA'nın Curiosity uzay aracı Mars yüzeyindeki Gale Krateri'nin karbon bazlı yaşama olanak sağlayabilecek eski bir kurumuş göl yatağı olduğunu tespit etmiştir[17][18]
Pekçok farklı kanıt Mars'ta var olan suyun jeolojik tarihi açısından önemli roller oynadığını göstermiştir.[19][20] Günümüzde Marts'ta su bulma araştırmaları yüzeydeki ve yörüngedeki araçlar yardımıyla yapılmaktadır. Bu araçlar radar, spektroskopi gibi çeşitli aletler ile su miktarını tespit etmeye çalışmaktadır[21][22][23][24] Mars'taki su kaynakları jeolojik açıdan kendini su kanalları ve nehir yatakları şeklinde göstermiştir. Bu izlerin tek açıklaması kurumuş bir nehir yatağı olmasıdır, aynı türdeki jeolojik şekillere Dünya'da rastlanmaktadır,[25][26] Bu şekiller deltalar, ve göl yatakları;[27][28][29][30] şeklinde kendini gösterir. Bunlara ek olarak Mars kayaları içindeki mineraller de tatlı su göllerini işaret etmektedir.[31] Sayısız Jeomorfik kanıt yüzeyde bulunan buzların bir zamanlar sıvı halde ki göllerin potansiyel kaynağı olduğunu gösterir. Bu buz yoğunlukları bile şu anda Mars'ın jeolojik şekilleri üzerine rol oynar.[32][33][34][35][36][37]
Mars yüzeyi birkaç milyar yıl önce yaşama elverişli su ve nemli toprak ile kaplı olmuş olsa da [38], günümüzde Mars yüzeyi ve yapısı organizmaların yaşayabilmesi için elverişsiz, kuru, soğuk ve korumasızdır. Ayrıca karmaşık yaşam için gereken düzenli döngülerden de mahrum durumdadır. Bunlar Ozon Tabakası, kalın bir atmosfer ve manyetik alandır. Bunlardan dolayı basınç oldukça düşük, iklim düzensiz ve soğuktur. Ek olarak Mars yüzeyi sürekli olarak Güneş'ten gelen kozmik radyasyon tarafından bombardıman edilmektedir. Bu yüksek frekanslı parçacıkların bombardımanlarına karşı Mars, korumasızdır. Bu sebeplerden ötürü Astrobiyologlar Mars'ta potansiyel olarak mikrobiyotik yaşam aramaktadır, bu tür bir yaşam için de en yüksek olasılığa sahip bölgenin nehir yataklarının yüzey altındaki nemli bölgeler olduğunu düşünmektedirler. Bu tür mekanlar Dünya'daki bataklıklar ile büyük benzerlik göstermektedirler.[39][40][41]
Mars'ta suyu anlayabilmek oldukça önemli, çünkü Mars'ta yaşam ya da gelecek kolonizasyon projeleri açısından Mars keşfinin olmazsa olmazı su olacak. NASA'nın Mars Keşfi Programı bu düşüncelerden yola çıkarak 2001 yılında Mars Oddysey araçlarını göndermesiyle başka bir boyut almış oldu. 21. yüzyılda hala insansız araçlar mars yüzeyinin yapısını anlamak için araştıramalar yapmakta. Bu araçların en önemlileri Opportunity, Curiositydir. ESA'nın Mars Express Programı daMars yüzeyi araştırmalarında rol oynamaktadır.