اسپکتروم
From Wikipedia, the free encyclopedia
اسپکتروم یا زد اکس اسپکتروم (به انگلیسی: ZX Spectrum) نوعی رایانه خانگی است. این رایانه خانگی ۸ بیتی در آوریل سال ۱۹۸۲ توسط یک شرکت کوچک انگلیسی به نام شرکت تحقیقاتی سینکلر (به انگلیسی: Sinclair Research Ltd) و مدیریت سر کلایو سینکلر[پانویس 1] در انگلستان به بازار عرضه شد.
سازنده | شرکت تحقیقاتی سینکلر |
---|---|
گونه | رایانه خانگی |
نسل | رایانههای ۸ بیت |
تاریخ انتشار | بریتانیا ۲۱ آوریل ۱۹۸۲؛ ۴۲ سال پیش (۱۹۸۲-۲۱}}) |
در دسترسبودن خردهفروشی | ۱۹۸۲–۱۹۹۲ |
متوقفشده | ۱۹۹۲ (۱۹۹۲)[1] |
واحدهای فروختهشده | ۵ میلیون |
رسانه | نوار کاست، فلاپی دیسک (اسپکتروم +۳) |
سیستمعامل | سینکلیر بیسیک |
CPU | زد۸۰ با سرعت ۳٫۵ مگاهرتز |
حافظه رم | ۱۶ کیلوبایت / ۴۸ کیلوبایت / ۱۲۸ کیلوبایت |
پیشینیان | زد اکس ۸۱ |
جانشین | Sinclair QL |
در طول مدت زمان توسعه و ساخت «زد اکس ۸۱ کالر»[پانویس 2] و «زد اکس ۸۲»،[پانویس 3] این سیستم با نام «زد اکس اسپکتروم» و توسط شرکت سینکلر عرضه گردید.[2][3] اسپکتروم با برجسته کردن قابلیت پخش تصاویر رنگی خود در مقایسه با پخش تصاویر سیاه و سفید محصول قبلی (ZX81) به کاربران معرفی شد.[4] این رایانه در ۸ مدل مختلف تولید گردید. اولین مدل این دستگاه با ۱۶ کیلوبایت رَم در سال ۱۹۸۲ وارد بازار شد و با Zx Spectrum ۱۲۸+۳ که دارای ۱۲۸ کیلوبایت حافظه به همراه یک دیسک گردان داخلی نیز بود در سال ۱۹۸۷ پایان گرفت. بهطور کل بیش از ۵ میلیون از این دستگاه در دنیا فروخته شد.[5]
اسپکتروم بدون شک اولین جریان در میان کامپیوترهای خانگی در انگلستان بودهاست و از لحاظ اهمیت معادل کمودور ۶۴ در آمریکاست. معرفی زد اکس اسپکتروم منجر به توسعه نرمافزارها و سختافزارها برای این دستگاه شد.[6] با ورود این دستگاه انقلابی در صنعت کامپیوتر ایجاد گردید که اثرات آن هنوز قابل مشاهده و ملموس است.[1] دادن اجازه رسمی جهت عرضه محصولات شبیه به این رایانه و اعطای نشان «شوالیه»[پانویس 4] به «کلایو سینکلر» جهت «ارائه خدمات به صنایع بریتانیا»[پانویس 5] نمونهای از آثار این محصول میباشند.[7]
کمودور ۶۴، Oric-1 و آتموس، بیبیسی میکرو و بعدها آمستراد سیپیسی به عنوان رقیبان رایانه اسپکتروم در بازار بریتانیا و در اوایل دهه ۸۰ میلادی مطرح شدند. از زمان عرضه اسپکتروم بیش از ۲۴۰۰۰ عنوان نرمافزاری تولید، و تا الان نیز ادامه داشتهاست (بیش از ۱۰۰ عنوان در سال ۲۰۱۲).[8] در سال ۲۰۱۴ نیز یک صفحه کلید بلوتوث برای اسپکتروم معرفی گردید.[9]
ZX Spectrum با ظاهری ساده تفاوت عمدهای با نسل پیشین خود داشت. این کامپیوتر علاوه بر اینکه کیفیت و گرافیک بهتری داشت، نخستین کامپیوتر رنگی این کمپانی بود. همچنین اسپکتروم سبکترین و نازکترین کامپیوتر آن زمان در بازار بود. اما نکته دیگری که این کامپیوتر را به یکی از سیستمهای موفق زمان خود تبدیل کرد، قیمت ارزان آن بود: ۱۲۵ پوند برای دستگاهی با ۱۶ کیلوبایت رم و ۱۷۵ پوند برای مدل ۴۸ کیلوبایت؛ یعنی چیزی حدود نصف قیمت رقبای خود. سه نفر در موفقیت این کامپیوتر نقش داشتند؛ «کلایو سینکلر»، بنیانگذار شرکت تحقیقاتی سینکلر، «ریچارد التواسر»، مهندس و «ریک دیکینسون»، طراح صنعتی این دستگاه. این کامپیوتر به عنوان دستگاهی آموزشی بازاریابی میشد، اما عملاً بیشتر خریداران آن برای بازیهای کامپیوتری سراغ آن رفتند. در نخستین نقدها دربارهٔ این کامپیوتر، ارزان بودن و ظاهرش به عنوان نقاط مثبت آن برشمرده میشد، اما بسیاری دربارهٔ صفحه کلیدش نظر مثبتی نداشتند. کلیدهای صفحه کلیدهای نخستین نسخههای اسپتکروم لاستیکی بودند. در سال ۱۹۸۳ سینکلر، ZX Microdrive را عرضه کرد که این قابلیت را داشت که اطلاعات را بر روی کارتریج ذخیره کند. در سال ۱۹۸۶ کلایو سینکلر کمپانی اش را به آمستراد که مالک آن «آلن شوگر» بود فروخت. نخستین لپتاپ اسپکتروم در سال ۱۹۸۸ به بازار آمد.