سالآمونیاک
From Wikipedia, the free encyclopedia
سالامونیاک،[4] همچنین سال آمونیاک یا سالمیاک، یک ماده معدنی طبیعی نادر است که از کلرید آمونیوم، NH4Cl تشکیل شدهاست. این ماده به شکلها و رنگهای مختلفی در طبیعت وجود دارد. نظیر بلورهای بیرنگ، سفید یا زرد مایل به قهوه ای در حالت ایزومتریک-هگزوکتادرال. این ماده معمولاً شکاف بسیار نازکی دارد و با اعمال نیرو به شکل شکستگی کونوئیدی میشکند. سال آمونیاک کاملاً نرم است و میزان سختی آن بین ۱٫۵ تا ۲ با معیار سختی موس است و چگالی نسبی آن پایین ۱٫۵ است. این ماده محلول در آب است و میزان انحلال به نسبت بالایی دارد. سال آمونیاک همچنین نام باستانی ترکیب شیمیایی کلرید آمونیوم است. اصطلاح سال آمونیاک تا حد زیادی در قرن بیستم از کاربرد عمومی خارج شد. اما امروزه به کانی آمونیوم کلرید و فرم طبیعی آن، سال آمونیاک میگویند.
سال آمونیاک | |
---|---|
اطلاعات کلی | |
ردهبندی | کانی هالیدی |
فرمول شیمیایی (بخش تکراری) | NH4Cl |
دستهبندی شرونتس-نیکل | 3.AA.25 |
دستگاه بلوری | ایزومتریک |
رده بلوری | هگزوکتاهدرال (m۳m) H-M symbol: (4/m ۳ 2/m) |
گروه فضایی | Pm۳m |
ساختار بلوری | a = 3.859 Å; Z = 1 |
ویژگیها | |
جرم مولکولی | 53.49 g/mol |
رنگ | بیرنگ، سفید، خاکستری کم رنگ؛ اگر ناخالص باشد ممکن است زرد کم رنگ تا قهوه ای هم باشد. |
رفتار بلوری | بلورهای اسکلتی یا دندریتیک؛ عظیم، لایه لایه |
دوقلویی | روی صفحهٔ {111} |
رَخ | در کریستالهای غیرایده آل روی صفحهٔ {111} |
شکستگی | کونوئیدی |
Tenacity | Sectile |
سختی موس | 1–2 |
جلا | Vitreous |
رنگ خاکه | سفید |
شفافیت | شفاف |
وزن مخصوص | 1.535 |
ویژگیهای ظاهری | ایزوتروپی |
ضریب شکست | n = 1.639 |
دوشکستی | پس از تغییر شکل ضعیف است |
فلورسنس فرابنفش | خیر |
طیف جذبی | خیر |
انحلالپذیری | در آب |
منابع | [1][2][3] |
پلینیوس نویسنده و تاریخنگار روم باستان در جلد سی و یکم کتاب تاریخ طبیعی خود، به نمکی به نام آمونیاکوم اشاره میکند که در آن زمان در استان رومی سیرنایکا تولید میشده، این نام گذاری به دلیل نزدیکی محل تولید آن به نام یک معبد در این نزدیکی بودهاست، معبدی به نام ژوپیتر آمون (به یونانی Ἄμμων آمون).[5] با این حال، توصیف پلینیوس از این نمک با خواص آمونیوم کلرید مطابقت ندارد. با توجه به تفسیر هربرت هوور در ترجمه انگلیسی او از تاریخچه فلزات اثر جورجیوس آگریکولا، احتمالاً نمکی که پلینوس از آن یاد کرده، نمک دریایی معمولی بودهاست.[6] در هر صورت، آن نمک در نهایت نام آمونیاک و ترکیبات آمونیوم را به خود داد.
اولین ارجاع تأیید شده به سال آمونیاک به عنوان کلرید آمونیوم در کار گروهی چند شیمیدان اروپایی به نام سودو-گِبِر است که تحت عنوان کتاب در جست و جوی حقیقت چاپ شده است، در بخشی از این کتاب در فصل "آماده سازی سالیس آرمونیاک (De Salis armoniaci præparatione)" شیوه آمادهسازی سال آمونیاک آمدهاست، سالیس آرمونیاک نامی رایج در قرون وسطی برای سال آمونیاک بود.[7]
دو ویژگی سال آمونیاک را در میان شیمی دانان و کیمیاگران عرب بسیار پراهمیت کرد: ۱) خاصیت رنگآمیزی (و در برخی موارد حلال کامل) فلزات، و ۲) طریقه کشف آنها؛ زیرا سال آمونیاک از تقطیر برخی از مواد حیوانی تولید میشد و این مطلب برای کیمیاگران آن زمان مطلب مهمی بود. این ماده همچنین بهعنوان مادهٔ خارج شونده در تقطیر موی حیوانات، کیمیاگران عرب را متقاعد کرد که اکسیرهای کیمیاگری را باید از طریق تقطیر مواد آلی جستوجو کرد که شاید با تصور قبلی آنها هم مطابقت داشت. سال آمونیاک به همان اندازه که برای شیمی دانان عرب مهم بود، مورد علاقه اروپاییها هم بود، و چون کیمیا جای خود را به شیمی و پزشکی داد، نقش سال آمونیاک به سرعت از کلیدی برای تهیه سنگ حیات و اکسیرهای کیمیاگری، به عنصری حیاتی در تولید دارو در پزشکی و داروسازی تغییر کرد.[8]
سال آمونیاک معمولاً به صورت لایه لایه و پوشیده شده، از تصعید آتشفشانی در اطراف دریچههای آتشفشانها تشکیل میشود و در اطراف دودخانهای آتشفشانی، رسوبات کود مرغی و درزهای زغالسنگهای داغ یافت میشود. در کانی این ماده، مواد معدنی مرتبط مثل زاج سدیم، گوگرد بومی و سایر مواد معدنی آتشفشانی یافت میشود. این ماده در برخی از آتشفشانهای فعال یافت میشود، برخی کوههای آتشفشانی قابل توجه عبارتند از: تاجیکستان. کوه وزوویوس در ایتالیا؛ و کوههای پاریکوتین، میچوآکان در مکزیک.