نورمحمد ترهکی
سیاستمدار و شاعر افغان / From Wikipedia, the free encyclopedia
نورمحمد تَرَهکِی (۱۴ جولای ۱۹۱۷ – ۸ اکتبر ۱۹۷۹) سیاستمدار، روزنامهنگار و نویسنده انقلابی افغان بود. او عضو مؤسس حزب دموکراتیک خلق و از سالهای ۱۹۶۵ تا ۱۹۸۹ دبیرکل آن بود. وی پس از انقلاب ثور و تأسیس جمهوری دموکراتیک افغانستان، وی ریاست شورای وزیران را بر عهده داشت و از سال ۱۹۷۸ تا سال ۱۹۷۹ رئیسجمهور افغانستان بود.
نور محمد | |
---|---|
منشی عمومی کمیته مرکزی حزب دموکراتیک خلق افغانستان | |
دوره مسئولیت ۱ ژانویه ۱۹۶۵ – ۱۴ سپتامبر ۱۹۷۹ | |
پس از | سمت ایجاد شد |
پیش از | حفیظالله امین |
دومین رئیسجمهور افغانستان ریاست هیئت رئیسه شورای انقلاب | |
دوره مسئولیت ۳۰ آپریل ۱۹۷۸ – ۱۴ سپتامبر ۱۹۷۹ | |
معاون رئیسجمهور | ببرک کارمل اسدالله سروری حفیظالله امین |
پس از | محمد داوود خان (رئیسجمهور) عبدالقادر (ریاست موقت شورای انقلاب) |
پیش از | حفیظالله امین |
ریاست شورای وزیران افغانستان نخستوزیر | |
دوره مسئولیت ۱ می ۱۹۷۸ – ۲۷ مارس ۱۹۷۹ | |
پس از | محمد موسی شفیق (پادشاهی) |
پیش از | حفیظالله امین |
اطلاعات شخصی | |
زاده | ۱۴ ژوئیهٔ ۱۹۱۷ ناوه، غزنی، افغانستان |
درگذشته | ۸ اکتبر ۱۹۷۹ (۶۲ سال) کابل، افغانستان |
علت مرگ | مرگ با خفه شدن |
ملیت | افغانستان |
حزب سیاسی | حزب دموکراتیک خلق (خلق) |
همسر(ان) | نور بیبی ترهکی (؟ -۱۹۷۹) |
تخصص | سیاستمدار، روزنامهنگار، نویسنده |
ترهکی در ولسوالی ناوه در خانواده از قبیله غلجایی، ولایت غزنی، متولد شد. او پس از فارغالتحصیلی از دانشگاه کابل، فعالیتهای سیاسی خود را به عنوان یک روزنامهنگار آغاز کرد. ترهکی در دهه چهل میلادی چندین رمان و داستان کوتاه در سبک واقعگرایی سوسیالیستی نوشت.[1] او در کابل، به همراه ببرک کارمل، حزب دموکراتیک خلق را تأسیس کرد و در اولین کنگره آن، به عنوان دبیرکل انتخاب شد. او در انتخابات پارلمانی سال ۱۹۵۶ افغانستان شرکت کرد، اما نتوانست رأی بیاورد. او در سال ۱۹۶۶ روزنامه خلق، ارگان رسمی حزب دموکراتیک خلق که دربارهٔ مبارزه طبقاتی سخن میگفت، را تأسیس کرد. اما اندکی بعد انتشار این روزنامه توسط دولت ممنوع اعلام شد. لو در سال ۱۹۷۸، به همراه حفیظ الله امین و ببرک کارمل، انقلاب ثور را رهبری کرد و جمهوری دموکراتیک افغانستان را تأسیس کرد.
دوران رهبری ترهکی کوتاه مدت و با جنجالهای بسیاری همراه بود. دولت بین دو جناح حزب دموکراتیک خلق تقسیم شد: خلقیها (به رهبری ترهکی)، بخش اکثریت، و پرچمیها (به رهبری کارمل)، بخش اقلیت. ترهکی به همراه شاگرد خود امین، تصفیه دولت و حزب از جناح رقیب را آغاز کرد که این کار منجر به تبعید چند تن از اعضای بلندپایه پرچمی (با انتصاب به خدمت در خارج از کشور به عنوان سفیر) شد. او پس از آن شروع به زندانی کردن پرچمیهای داخلی کرد. رژیم او با تأکید بر ضرورت از بین رفتن مخالفین انقلاب ثور، با استناد به ضرورت ترور سرخ توسط بلشویکها در روسیه شوروی، مخالفان را وحشیانه حبس و بر کشتار روستاییان نظارت کرد.[2] رهبری دیکتاتورانه ترهکی باعث آغاز نارضایتیها و شورشهای مردمی شد. با وجود تلاشهای مکرر، ترهکی نتوانست اتحاد جماهیر شوروی را برای مداخله در حمایت از نظام نوپایش متقاعد کند. امین بخش اعظم این مذاکرات را در پشت صحنه هدایت کرد.[3]
دوره حکومت ترهکی، کیش شخصیت او توسط امین پرورش و در سراسر کشور گسترش یافت. مطبوعات دولتی و تبلیغات پروپاگاندایی از او با عنوان «رهبر اعظم» و «معلم بزرگ» یاد میکردند و تصویر او به یک منظره رایج در سراسر کشور تبدیل شد.[4] روابط او با امین آن کس بعد تیره شد و در نهایت منجر به سرنگونی تره کی در ۱۴ سپتامبر ۱۹۷۹ و به دنبال آن، قتل وی در ۸ اکتبر،[5] به دستور امین شد. مطبوعات کابل در آن زمان گزارش کردند که او بر اثر بیماری درگذشت. مرگ او عاملی بود که منجر به آغاز مداخله شوروی در دسامبر ۱۹۷۹ شد.