توافق یوکوسا
From Wikipedia, the free encyclopedia
توافق بریتانیا و ایالات متحده آمریکا که به توافق یوکِییواِساِی[1][2] نیز شناخته میشود یک توافق چندجانبه برای همکاری در زمینه شنود الکترونیک بین استرالیا، کانادا، نیوزیلند، بریتانیا، و ایالات متحده آمریکا است. این اتحاد اطلاعاتی به فایو آیز نیز شناخته میشود.[3][4][5][6][7] در نشانهگذاریهای طبقهبندی شده، فایو آیز با کوتهنوشت FVEY و نام کشورها با AUS ,CAN ,NZL ,GBR، و USA نشان داده میشوند.[8]
توافق غیررسمی منشور آتلانتیک در ۱۹۴۱ (میلادی) با تصویب پیمان محرمانه توافق بیآریواسای (بریتانیا-آمریکا) در ۱۹۴۳ (میلادی) تازه شد. این توافق در ۵ مارس ۱۹۴۶ (میلادی) در آمریکا و بریتانیا رسمیت یافت. در سالهای پس از آن، این پیمان، گسترش یافت تا کانادا، استرالیا، و نیوزیلند را نیز در بر بگیرد. دیگر کشورها که «کشورهای همکار» نامیده میشوند مانند آلمان غربی، فیلیپین، و کشورهای نوردیک نیز به توافق یوکییواسای پیوستند. اگرچه این کشورها بخشی از سازوکار خودکار همرسانی اطلاعاتی که بین اعضای فایو آیز وجود دارد نیستند.
بیشتر همرسانی اطلاعات با شبکه فوق حساس استن گست انجام میشود که ادعا شده «برخی از محافظتشدهترین رازهای جهان غرب» را در خود دارد.[11] از سوی دیگر با تصویب قانون همرسانی اطلاعات، روابط ویژه بین بریتانیا و آمریکا رسمی و محکم شدند.[12][13]
به خاطر درونمایه محرمانه این توافق، حتی نخستوزیر استرالیا تا ۱۹۷۳ (میلادی) از وجود آن اطلاع نداشت[15] و تا سال ۲۰۰۵ (میلادی) چیزی دربارهٔ آن به مردم گفته نشد.[13] در ۲۵ ژوئن ۲۰۱۰ (میلادی) برای نخستینبار در تاریخ، متن کامل توافق از سوی بریتانیا و آمریکا به صورت عمومی منتشر شد که امروز به صورت برخط در دسترس است.[9][16] مدت کوتاهی پس از انتشار توافق هفت صفحهای یوکییواسای مجله تایم آنرا مهمترین سند جنگ سرد و یک سند تاریخی مهم دانست.[13]
افشای برنامه نظارت جهانی از سوی ادوارد اسنودن نشان داد که کنشهای همرسانی اطلاعات بین متحدان جهان اول در جنگ سرد به سرعت به پهنه دیجیتال اینترنت کشیده شد.[17][18][19]