محمد تقی
امام نهم شیعیان دوازده امامی (۲۰۳–۲۲۰ ه.ق) / From Wikipedia, the free encyclopedia
محمد بن علی بن موسی (۱۰ رجب ۱۹۵ ه.ق – آخرین روز ذیالقعده ۲۲۰ ه.ق) که کنیهٔ او ابوجعفر و ملقب به جواد و تقی است، نهمین امام شیعیان دوازدهامامی بعد از پدرش امام علی بن موسی الرضا و پیش از پسرش امام هادی است امام محمد تقی بیشترِ سالهای کودکی خود را در مدینه و به دور از پدر به سر برد. به این دلیل که وقتی پدرش، در پی احضار مأمون، برای برعهده گرفتن ولایتعهدیِ وی از مدینه خارج شد، هیچیک از اعضای خانوادهاش را با خود همراه نکرد. به نوشتهٔ طبری، مورخ اهل سنت، مأمون دخترش امحبیب را به عقد رضا درآورد و دختر دیگرش امفضل را برای محمد تقی، که در آن زمان سن کمی داشت، عقد کرد. منابعِ دیگر، ازدواج امام محمد تقی با امفضل را مربوط به سال ۲۱۵ ه. ق، یعنی بعد از مرگِ امام رضا، و در دوران امامتِ امام محمد تقی میدانند.
امام محمد تقی | |
---|---|
زادهٔ | ۱۰ رجب ۱۹۵ ه.ق مدینه، حجاز |
درگذشت | آخرین روز ذیالقعده ۲۲۰ ه.ق |
علت مرگ | مسمومیت با زهر |
مدفن | کاظمین |
دیگر نامها | ابوجعفر |
سالهای فعالیت | ۱۷ سال (سال ۲۰۳ تا ۲۲۰ پس از هجرت) |
عنوان | تقی و جواد |
پس از | امام علی بن موسی الرضا |
پیش از | امام علی النقی |
مکتب | امام شیعیان دوازده امامی |
همسر(ها) | سمانه و امفضل |
فرزندان | هادی، مبرقع، فاطمه، خدیجه، امکلثوم و حکیمه |
والدین |
دورنمای یک امامِ نابالغ، باعث شک و شبهههای زیادی در جامعهٔ آنروز شیعه شد. به این دلیل که برخی از زعمای امامیه، بلوغ را لازمهٔ امامت میدانستند؛ لذا به سمت احمد بن موسی، عموی محمد تقی گرایش پیدا کردند و فرقهٔ احمدیه را شکل دادند. برخی دیگر با اعتقاد به پایان یافتنِ امامت با موسی کاظم، که پیش از آن شایع شده بود؛ به واقفیه پیوستند و به مؤلفه مشهور شدند. در مقابلِ این فرقهها، حامیان امام محمد تقی، استدلال میکردند که علمِ امامت ربطی به سن و سال ندارد؛ همانطور که سنِ کمِ حضرت عیسی مانعِ نزول وحی بر وی نشد.
به دلیل اختناق موجود و همچنین گسترش جمعیت شیعه، ارتباط امام محمد تقی با شیعیانش بیشتر از طریق نامهنگاری بود. امام محمد تقی همچنین وکلای زیادی در اقصی نقاط حکومت اسلامی داشت که به نمایندگی از او امور شیعیان را سامان میدادند. این شبکهٔ وکالت که در دوران ائمهٔ پیشین بنیان گذاشته شدهبود، کمکم شکل سیاسی پیدا کرد. مأمون که امام محمد تقی را با شورشهای پراکندهٔ شیعیان مرتبط میدانست، برای کنترلش، او را به بغداد فراخواند و دخترش امفضل را به ازدواج او درآورد. عباسیان که این ازدواج و ورود امام محمد تقی به دستگاه خلافت را برخلاف منافع خود میدانستند، با برگزاری مناظرههای علمی، سعی در کم کردن اعتبار او کردند.
امام محمد تقی بعدها اجازه پیدا کرد به مدینه برگردد؛ اما امفضل، که از او صاحب فرزند نمیشد، با او سر ناسازگاری گذاشت. بعد از مرگ مأمون، امام محمد تقی که مورد سوءظن واقع شده بود، دوباره به بغداد فراخوانده شد. بنابر برخی راویان شیعه و سنی از قبیل مسعودی و ابن صباغ، امام محمد تقی به تحریک خلیفهٔ جدید، معتصم، و به دست همسرش امفضل مسموم شد. او با ۲۵ سال سن، کوتاهترین دوران زندگی را در بین امامان شیعیان دوازده امامی به خود اختصاص داده است. امام هادی و موسی معروف به مبرقع، از جمله فرزندان امام محمد تقی بهشمار میآیند. اسامیِ دختران وی گوناگون ذکر شده است. همهٔ این فرزندان از سمانه متولد شدند و امام محمد تقی از امفضل صاحب فرزندی نشده است. مقبرهٔ امام محمد تقی در کاظمین در جوار قبر جدش امام کاظم واقع شده است و به حرم کاظمین معروف است.