Súsán
From Wikipedia, the free encyclopedia
Is géineas é Sphagnum a bhfuil thart ar 380 speiceas caonach ann,[1][2] ar a dtugtar súsán, caonach móna, sfagnam, nó fionnmhóin go coitianta.[3] Is féidir le carnadh Sphagnum go leor uisce a stóráil laistigh dá gcealla, plandaí beo agus marbha araon; d'fhéadfadh planda amháin 16–26 uair níos mó uisce ná a mheáchan tirim a choinneáil, ag brath ar an speiceas.[4] Tá na cealla folmha in ann uisce a stóráil i gcoinníollacha níos tirime.
Sphagnum | |
---|---|
Tacsanomaíocht | |
For-ríocht | Eukaryota |
Ríocht | Plantae |
Aicme | Sphagnopsida |
Ord | Sphagnales |
Fine | Sphagnaceae |
Géineas | Sphagnum L., 1753 |
Cineál tacsanomaíoch | Sphagnum palustre |
De réir mar a fhásann an súsán, féadann sé leathadh go mall go dtí limistéir níos tirime, próiseas a chruthaíonn portaigh ardaithe agus bratphortaigh.[5] Mar sin, is féidir le súsán tionchar a imirt ar ghnáthóga dá leithéid, agus déantar cur síos ar shúsán mar “láimhsitheoir gnáthóige”.[6] Ansin, soláthraíonn na carnthaí móna seo gnáthóg do raon leathan plandaí, mar shampla luachair agus toir eiriceacha, chomh maith le magairlíní agus plandaí feoiliteacha.[7][8]
Ní fheonn súsán ná an mhóin a thagann uaidh go héasca mar gheall ar na comhdhúile feanólacha atá leabaithe i gcillbhallaí an tsúsáin. Ina theannta sin, forbraíonn portaigh, cosúil le gach bogach, coinníollacha ithreach anaeróbacha, rud a tháirgeann lobhadh anaeróbach atá níos moille ná lobhadh aeróbach. Is féidir le súsán a thimpeallacht a aigéadú freisin trí ghlacadh le caitiain, mar shampla cailciam agus maignéisiam, agus trí iain hidrigine a scaoileadh.
Faoi na coinníollacha cearta, is féidir le móin a charnadh go leor méadar ar doimhneacht. Glacann speicis éagsúla Sphagnum le leibhéil éagsúla tuilte agus pH, agus faightear roinnt speiceas éagsúil i bportach amháin.[9][7]