Çhengey (çhaghteraght)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ta çhengey ny tasht ceaghlagh jeh cowraghyn as ymmyd jeant jeu son çhaghteraght, chammah as ny reillyn as coryssyn ta reaghey yn aght t'ou laueaghey ad. Ta çhengey çheet er lheid y corys er lheh, myr sampleyr, Frangish ny Gaelg. Ayns y cheeal cadjin, t'ad cur glare er y phenomenon hene, dy ghra myr shen, jargaght deiney ymmyd jeh lheid y corys y yannoo. Cha nel scoillaryn goaill rish dy vel glare ec cretooryn erbee er lhimmey jeh deiney. Ta coryssyn çhaghteraght ec shiartanse dy chretooryn, agh cha nel ny troyn cheddin ocsyn as ec glare deiney.
Ta'n art shoh mychione coryssyn çhaghteraght eddyr deiney. Son y muskyl 'sy veeal, jeeagh er çhengey (ronsaghey-kirpey).
Ta sorçh ny ghaa dy hengey ayn:
- çhengey deiney - çhengey as ymmyd jeant jeh liorish deiney son çhaghteraght cadjin.
- çhengey formoil - tasht jeh focklyn ny cowraghyn. Cha nel feme erbee eck er keeal; she eie co-ordrailagh t'ayn. Ta ymmyd jeant jeu ayns resoon as sheanse co-earrooagh.
- far-hengey, ny çhengey troggit - çhengey as e grammeydys, fockle-hasht, sheeanchoryssaght as troyn elley er ny reaghey liorish sleih er fa ennagh. Ta ymmyd jeant jeu son dy chooney çhaghteraght eddyr sleih; ayns skeealyn; as son prowaltyssyn er glare.