ԽՍՀՄ-ը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում
From Wikipedia, the free encyclopedia
Առաջին անգամ Խորհրդային Միությունը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի զինված հակամարտություններին մասնակցել է 1939 թվականի սեպտեմբերի 17-ին, այսպես կոչված, Լեհական ՌԿԿ-ի արշավի ժամանակ, իսկ անմիջականորեն մտել է պատերազմի մեջ՝ 1941 թվականի հունիսի 22-ին, Նացիստական Գերմանիայի և նրա եվրոպական դաշնակիցների զինված ուժերի տարածք ներխուժելուց հետո, ինչը խորհրդային պատմագրության մեջ նշանավորեց Հայրենական մեծ պատերազմի սկիզբը։
Խորհրդային և համաշխարհային պատմագրությունը տարբեր տեսակետներ ունեն Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի (մասնավորապես, ձմեռային պատերազմի) ընթացքում մի շարք ռազմական արշավներ ընդգրկելու վերաբերյալ, սակայն, փորձագետների կարծիքով, հենց ԽՍՀՄ-ն է ամենանշանակալի ներդրումն ունեցել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում հակահիտլերյան կոալիցիայի երկրների հաղթանակի գործում[1]։
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում ԽՍՀՄ-ի կորուստների մասին պաշտոնական տվյալները երկար ժամանակ լռում էին և անընդհատ փոխվում էին տարբեր տարիներին։ ԽՍՀՄ Պետպլանի գաղտնազերծված տվյալների համաձայն՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում Խորհրդային Միության կորուստները կազմում են 41 միլիոն 979 հազար, այլ ոչ թե 27 միլիոն, ինչպես համարվում էր նախկինում[2]։ Ռազմական գիտությունների թեկնածու, ռազմական գիտությունների ակադեմիայի պրոֆեսոր, գեներալ-գնդապետ Գ. Ֆ. Կրիվոշեևի գնահատմամբ՝ ԽՍՀՄ-ի ընդհանուր ժողովրդագրական կորուստները (որոնք ներառում են օկուպացված տարածքում զոհված խաղաղ բնակչությանը և պատերազմի ձախորդություններից ԽՍՀՄ-ի մնացած տարածքում բարձր մահացությունը) 26,6 միլիոն մարդ է[3]։ Սակայն, Վուլվերհեմփթոնի համալսարանի միջազգային քաղաքական տնտեսման պրոֆեսոր Մ. Հեյնսի կարծիքով, Գ. Ֆ. Կրիվոշեևի խմբի ստացած թիվը սահմանում է պատերազմում ԽՍՀՄ բոլոր կորուստների միայն ստորին սահմանը։ Պատերազմի հետևանքով ԽՍՀՄ-ի կորուստների իրական ընդհանուր թիվը, որտեղ մահվան պատճառ են դարձել ռազմական բռնությունները, թերսնումները, հիվանդությունները կամ ռեպրեսիաները, տատանվում է 26,6 և 42,7 միլիոն մարդու միջև[4]։