Ծովային խոզուկ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Սովորական ծովային խոզուկ[1] (լատին․՝ Phocoena phocoena), ծովային խոզերի (Phocoenidae) ընտանիքին պատկանող կենդանի։
Ծովային խոզուկ | |
Ծովային խոզուկ | |
Դասակարգում | |
Ենթատիպ | Ողնաշարավորներ (Vertebrata) |
Դաս | Կաթնասուն (Mammalia) |
Կարգ | Երկսմբակավորներ (Artiodactyla) |
Ինֆրակարգ | Կետանմաններ (Cetacea) |
Վերնաընտանիք | Delphinoidea |
Ընտանիք | Ծովային խոզեր (Phocoenidae) |
Ցեղ | Phocoena |
Տեսակ | Ծովային խոզուկ (P. phocoena) |
Միջազգային անվանում | |
Phocoena phocoena | |
Տարածվածություն և պահպանություն | |
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝ Քիչ մտահոգող տեսակ Տաքսոնի տարածվածությունը |
Մարմնի միջին երկարությունը էգերի մոտ 160 սմ է, իսկ արուների մոտ՝ 145 սմ, միջին քաշը՝ 50-60 կգ[2]։ Մարմնի վերին կեսի գունավորումը մուգ մոխրագույն է, ոչ սև, կողքերը բաց գույնի են, որովայնը՝ բաց մոխրագույն կամ սպիտակ։ Ատամների քանակը վերևում 16-30 է, իսկ ներքևի շարքում՝ 17-25։
Առանձնացնում են երեք ենթատեսակ․
- Phocoena phocoena phocoena — տարածված է Ատլանտյան օվկիանոսի հյուսիսային մասում, այդ թվում՝ Ռուսաստանի Բալթիկ ծովի ափերին, Սպիտակ և Բարենցի ծովերում։
- Phocoena phocoena relicta— ենթատեսակ, որն ունի ռուսերեն ազովկա անվանումը, տարածված է Սև, Ազովի, Մարմարա և Էգեյան ծովի հյուսիսային մասերում։
- Phocoena phocoena vomerina — տարածված է Խաղաղ օվկիանոսի հյուսիսային մասում, այդ թվում ռուսական Հեռավոր Արևելքի ափերի մոտ։
Ծովային խոզուկները ապրում են փոքր խմբերով, բայց ձկների ավելի մեծ վտառներում ձկները կարող են ձևավորել հազարից ավելի գլխաքանակ ունեցող վտառներ։ Հիմնականում սնվում են ստորադաս ձկների տեսակներով, արձանագրվել է 260 մետր խորությամբ սուզում, ջրից ամբողջությամբ դուրս չեն ցատկում։
Ամբողջ աշխարհում հաշվվում է մոտ 700 000 առանձնյակ։ Սա բավականին բազմաքանակ տեսակ է, բայց սևծովյան և բալթյան ենթատեսակները, որոնք արտաքնապես և գենետիկորեն տարբերվում են մյուս ծովային խոզուկներից, գտնվում են անհետացման վտանգի տակ[2]։ Մինչև 1964 թվականը Սև ծովում թույլատրվում էր ձկնորսությունը, սակայն 1965 թվականից արգելվել է։ Ծովային խոզուկների որոշ քանակություն ավելացել է Ճապոնիայի ջրերում։
Ներկայումս ծովային խոզուկների քանակի վրա բացասական ազդող հիմնական գործոններն են՝ ձկների արդյունահանման ժամանակ չկանխատեսված ձկնորսությունը, ծովի աղտոտումը և աղմուկը, որոնք ծագում են ինտենսիվ նավագնացությունից, զորավարժություններից, օգտակար հանածոների որոնումից, ստորջրյա շինարարություններից և այլն (ASCOBANS)։
Կան աղմուկի և ոչ դիտավորյալ ձկնորսության մակարդակը իջեցնելու եղանակներ[2], որոնք թույլ են տալիս մարդկային գործունեությունը դարձնել նվազ վտանգավոր ծովային խոզուկների և մյուս ծովային կաթնասունների համար։ Ծովային կաթնասունների պաշտպանությունների նման միջոցառումների նկարագրությունը անգլերենով կարելի է գտնել Միջազգային չինական հանձնաժողովի կայքում (IWC)։
- Ազովկան Ուկրաինայի մետաղադրամի վրա