Նանկինի կոտորած
From Wikipedia, the free encyclopedia
Նանկինի կոտորած, երկրորդ չին-ճապոնական պատերազմի դրվագ, որի ընթացքում ճապոնացի զինվորները զանգվածային սպանություններ և բռնաբարություններ են իրականացրել Չինաստանի Հանրապետության մայրաքաղաք Նանկինի քաղաքացիական անձանց նկատմամբ։ Բռնությունները շարունակվեցին վեց շաբաթ՝ սկսած 1937 թվականի դեկտեմբերի 13-ին, այն օրը, երբ ճապոնացիները գրավեցին քաղաքը։ Այս ժամանակահատվածում Կայսերական ճապոնական բանակի զինվորները սպանել են մոտ 40,000-ից ավելի քան 500,000 չինացի քաղաքացիական անձանց և զինաթափել զինվորներին[3][4]։ Սպանությունների բացի տեղի են ունեցել նաև բազմաթիվ բռնաբարություններ և թալան[5][6]։ Այս հանցագործությունների մի քանի հիմնական մեղավորներ Հեռավոր Արևելքի միջազգային ռազմական տրիբունալի և Նանկինի ռազմական հանցագործությունների դատարանի կողմից դատապարտվեցին և մահապատժի ենթարկվեցին։ Այնուամենայնիվ, ենթադրյալ հիմնական մեղավորը՝ արքայազն Ասակոն, որը ճապոնական կայսերական ընտանիքի անդամ էր, խուսափեց դատավարությունից՝ նախկինում հակահիտլերյան կոալիցիայի դաշնակիցների կողմից հետապնդումից անձեռնմխելիություն ստանալով։
Նանկինի կոտորած | |
---|---|
Սպանության ձև | ճապոնական ռազմական հանցագործություններ, սպանդ և սեռական բռնություն զինված հակամարտությունների ժամանակ |
Երկիր | Չինաստանի Հանրապետություն |
Մասն է | Նանկինի ճակատամարտ |
Կոորդինատներ | |
Ամսաթիվ | 1937 |
Սկիզբ | դեկտեմբերի 13, 1937 |
Վերջ | փետրվարի 2, 1938 |
Սպանվածներ | 300 000 մարդ[1][2] |
Քանի որ Նանկինի կոտորածի մասին ճապոնական ռազմական գրառումների մեծ մասը դասակարգվել և ոչնչացվել է 1945 թվականին Ճապոնիայի հանձնվելուց անմիջապես հետո, պատմաբանները չգիտեն բռնության զոհերի ճշգրիտ թիվը։ Հեռավոր Արևելքի միջազգային ռազմական տրիբունալը 1948-ին գնահատեց, որ ավելի քան 200,000 չինացի է սպանվել[7]։ ՉԺՀ-ի պաշտոնական դիրքորոշումը խոսում է ավելի քան 300,000-ի մասին և հիմնված է 1947 թվականի Նանկինի պատերազմական հանցագործությունների դատարանի գնահատականի վրա։ 1980-ականներից սկսած զոհերի ընդհանուր թիվը եղել է շարունակական գիտական բանավեճի առարկա[8]։
2007 թվականի դեկտեմբերին հրապարակվեցին նախկինում գաղտնի ամերիկյան փաստաթղթեր, այդ թվում՝ Գերմանիայում ԱՄՆ դեսպանի հեռագիրը, որը ուղարկվել էր ճապոնացիների կողմից քաղաքը գրավելու հաջորդ օրը, որտեղ նա գրում էր, որ լսել է, թե ինչպես է Բեռլինում Ճապոնիայի դեսպանը խոսում 500,000 չինացի սպանվածների մասին։ Ամերիկացի դիվանագետի ուղարկած հեռագրում ասվում է, որ արխիվային հետազոտությունների համաձայն, Շանհայում և վեց այլ նահանգներում կա կես միլիոն չինացի[9]։
Նանկինի կոտորածը մնում է քաղաքական խնդիր, որտեղ քննարկումները պարբերաբար շոշափում են պատմական ռևիզիոնիզմի և ճապոնական ազգայնականության զգայուն թեմաները, կողմնակիցները պնդում են, որ ողբերգությունը չափազանցված է կամ ամբողջովին սարքված քարոզչական նպատակներով[10][11][12]։ Այսպես թե այնպես, այն մնում է գայթակղիչ Ճապոնիայի հարաբերություններում ինչպես Չինաստանի, այնպես էլ Ասիա-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանի այլ երկրների հետ, ինչպիսիք են Հարավային Կորեան և Ֆիլիպինները[13]։
Չնայած Ճապոնիայի կառավարությունը խոստովանել է ճապոնական բանակի կողմից գրավված Նանկինիում մեծ թվով ոչ մարտիկների սպանությունը, թալանն ու այլ բռնությունները[14][15], և ճապոնացի վետերանները, ովքեր ծառայում էին այնտեղ, հաստատում էին, որ վայրագություններ են տեղի ունեցել, ճապոնական կառույցի և հասարակության մեջ փոքր, բայց աղմկահարույց փոքրամասնությունը շարունակում էր պնդել, որ հասցված վնասը զուտ ռազմական է և հանցագործություն չի կատարվել։ Կոտորածի ժխտումը և պատմական այս իրադարձության նկատմամբ ռեվիզիոնիստական մոտեցումը դարձան ճապոնական ազգայնականության անբաժանելի մասը[16]։ Բուն Ճապոնիայում Նանկինի կոտորածի նկատմամբ տարբեր վերաբերմունք կա, բայց միայն քչերն են հերքում այն փաստը, որ դա տեղի է ունեցել[16]։