Քոփիլեֆթ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Քոփիլեֆթ (copyleft` copyright (հեղինակային իրավունք) բառի բառախաղ), մի երևույթ, երբ հեղինակային իրավունքի օրենքը կիրառվում է պատճենները և ձևափոխված տարբերակները բաշխելու սահմանափակումներն ուրիշների համար վերացնելու նպատակով և պահանջում է պահպանել նույն ազատությունները նաև ձևափոխված տարբերակների համար։
Այս հոդվածը կարող է վիքիֆիկացման կարիք ունենալ Վիքիպեդիայի որակի չափանիշներին համապատասխանելու համար։ Դուք կարող եք օգնել հոդվածի բարելավմանը՝ ավելացնելով համապատասխան ներքին հղումներ և շտկելով բաժինների դասավորությունը, ինչպես նաև վիքիչափանիշներին համապատասխան այլ գործողություններ կատարելով։ |
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
Ընդհանուր առմամբ, հեղինակային իրավունքն արգելում է ուրիշներին վերարտադրել, հարմարեցնել կամ բաշխել հեղինակի աշխատանքի պատճենները։ Ի հակադրություն՝ հեղինակը կարող է հեղինակային իրավունքի արտոնագրման միջոցով իր աշխատանքի օրինակը ստացած ցանկացած անձի թույլատրել վերարտադրելու, հարմարեցնելու կամ բաշխելու աշխատանքը, եթե արդյունքում ստացվող օրինակները կամ հարմարեցումները նույնպես ենթարկվում են նույն հեղինակային իրավունքի սկզբունքներին։ Լայնորեն կիրառվող հեղինակային իրավունքի արտոնագրման օրինակ է GNU հանրային արտոնագրումը։ Նման արտոնագիր է տրամադրում նաև Creative Commons-ը, որը կոչվում է ShareAlike։
Հեղինակային իրավունքը կարելի է նաև ներկայացնել որպես հեղինակային իրավունքի արտոնագրման այնպիսի սխեմա, որի դեպքում հեղինակը զիջում է հեղինակային իրավունքով վերապահված որոշ, բայց ոչ բոլոր իրավունքները։ Փոխանակ թույլ տալու, որ աշխատանքը լիովին ընկնի հանրային տիրույթ (public domain) (որտեղ հեղինակային իրավունքի ոչ մի սահմանափակում չկա), հեղինակային իրավունքը թույլ է տալիս հեղինակին կիրառելու հեղինակային իրավունքի որոշ, բայց ոչ բոլոր սահմանափակումները նրանց նկատմամբ, ովքեր ցանկանում են ներգրավվել այնպիսի գործունեության մեջ, որն այլ պարագայում կհամարվեր հեղինակային իրավունքի խախտում։ Հեղինակային իրավչունքի դեպքում կարելի է խուսափել հեղինակային իրավունքի խախտումներից, եթե պոտենցիալ խախտողը շարունակի պահպանել հեղինակային իրավունքի նույն սխեման։ Հենց այս պատճառով էլ հեղինակային իրավունքի սխեմաները հայտնի են նաև որպես «փոխադարձ» արտոնագրեր։
Եթե հեղինակային իրավունքի օրենքները պաշտպանում են հեղինակի իրավունքները՝ վերահսկելով բաշխումն ու ձևափոխությունները, ապա հեղինակային իրավունքը կոչված է սուբյեկտիվ ազատություն շնորհելու վերջնական գործածողներին։ Հեղինակային իրավունքի արտոնագրերն առանձնացնում են այն դրույթները, որոնք հստակորեն վերացնում են այն սահմանափակումները, որոնք, հեղինակի կարծիքով, վերջնական գործածողին ազատություն չեն տալիս։ Ծրագրակազմերում բաց ելակետային (open source) հեղինակային իրավչունքի արտոնագրերը դնում են այն առաջնային սահմանափակումը, որ ծրագրակազմի ձևափոխմանը նպաստող տեղեկույթները (օրինակ՝ ելակետային կոդը (source code) պետք է մատչելի լինեն գործածողին՝ արտոնագրված ծրագրակազմով հանդերձ, և թույլ տան նշելու առաջին հեղինակի անունը։