Ívan grimmi
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ívan grimmi eða Ívan 4. Vasílíjevítsj (25. ágúst 1530 – 28. mars 1584), var fursti af Moskvu frá 1533 og fyrsti keisari Rússlands frá 26. janúar 1547 til dauðadags. Á langri valdatíð hans lögðu Rússar undir sig kanötin Kazan, Astrakhan og Síberíu og við það breyttist Rússland í fjölþjóðlegt ríki sem náði yfir rúmar fjórar milljónir ferkílómetra. Á tíma Ívans urðu miklar breytingar á landinu og það breyttist úr miðaldaríki í stórveldi sem hafði vaxandi áhrif í sínum heimshluta.
| ||||
Ívan 4. | ||||
Ríkisár | 16. janúar 1547 – 28. mars 1584 | |||
Skírnarnafn | Ívan Vasílíjevítsj | |||
Fæddur | 25. ágúst 1530 | |||
Kolomenskoje, Rússlandi | ||||
Dáinn | 28. mars 1584 (53 ára) | |||
Moskvu, Rússlandi | ||||
Gröf | Dómkirkju erkiengilsins, Moskvu | |||
Konungsfjölskyldan | ||||
Faðir | Vasilíj 3. | |||
Móðir | Jelena Glínskaja | |||
Keisaraynjur |
| |||
Börn | Dmítríj Ívanovítsj, Ívan Ívanovítsj, Fjodor Ívanovítsj, Dmítríj Ívanovítsj |
Sagnfræðiheimildir gefa ólíkar myndir af flóknum persónuleika Ívans: honum hefur verið lýst sem skörpum og trúföstum manni sem hætti til skapofsakasta og geðveilu. Í einu bræðikastinu varð hann valdur að dauða sonar síns og erfingja, Ívans Ívanovítsj. Það varð til þess að eftir lát Ívans fór keisarakórónan til yngri sonar hans, Fjodors 1., sem var heilsuveill og veikur stjórnandi og samkvæmt sumum heimildum andlega fatlaður.
Viðurnefni Ívans á rússnesku er Ívan Grozníj (eða Ива́н Гро́зный á kyrillísku letri). Viðurnefni hans á íslensku, „hinn grimmi“, er ekki beinþýðing á orðinu grozníj. Viðurnefnið Grozníj í beinni þýðingu gæti útlagst sem „hinn ógurlegi“. Rússneska viðurnefnið hefur ekki eins neikvæða skírskotun og þýðingar þess á flestum öðrum tungumálum, enda var Ívan vinsæll stjórnandi meðal rússneskra bænda þrátt fyrir harðræði sitt gagnvart aðlinum.