Friedrich Nietzsche
From Wikipedia, the free encyclopedia
Friedrich Wilhelm Nietzsche (15. október 1844 – 25. ágúst 1900) var þýskur fornfræðingur, textafræðingur og heimspekingur. Gagnrýni hans á menningu, trúarbrögð og heimspeki síns tíma snerist að verulegu leyti um spurningar um jákvæð og neikvæð viðhorf til lífsins í hinum ýmsu siðferðiskerfum. Ritverk Nietzsches einkennast af kraftmiklum stíl, skarpskyggni og hárfínni nálgun við viðfangsefnið. Nietzsche var ekki gefinn mikill gaumur meðan hann lifði en á síðari hluta 20. aldar hefur hann hlotið viðurkenningu sem mikilvægur hugsuður í nútímaheimspeki. Á 20. öld hafði hann mikil áhrif á tilvistarspeki, fyrirbærafræði, póststrúktúralisma og póstmódernísk viðhorf. Skiptar skoðanir eru um hvernig beri að túlka heimspeki Nietzsches. Stíll hans og róttæk gagnrýni á viðtekin gildi og hugmyndina um hlutlægan sannleika valda erfiðleikum í túlkun verka hans.
Vestræn heimspeki Heimspeki 19. aldar | |
---|---|
Nafn: | Friedrich Wilhelm Nietzsche |
Fæddur: | 15. október 1844 |
Látinn: | 25. ágúst 1900 (55 ára) |
Skóli/hefð: | Meginlandsheimspeki, undanfari tilvistarspekinnar |
Helstu ritverk: | Mannlegt, allt of mannlegt, Svo mælti Zaraþústra, Handan góðs og ills, Um sifjafræði siðferðisins |
Helstu viðfangsefni: | siðfræði, sifjafræði siðferðisins, frumspeki, þekkingarfræði, fagurfræði |
Markverðar hugmyndir: | þrælasiðferði, ofurmennið, eilíf endurkoma hins sama, viljinn til valds, tómhyggja, apollónísk-díonýsísk tvíhyggja |
Áhrifavaldar: | Herakleitos, Sókrates, Platon, Michel de Montaigne, Johann Wolfgang von Goethe, Arthur Schopenhauer, Jacob Burckhardt, Richard Wagner |
Hafði áhrif á: | Rainer Maria Rilke, Muhammad Iqbal, Sigmund Freud, Carl Jung, Theodor Adorno, Martin Heidegger, Georges Bataille, Albert Camus, Jean-Paul Sartre, George Santayana, Martin Buber, Ayn Rand, Karl Jaspers, Michel Foucault, Jacues Derrida, Gilles Deleuze, Franz Kafka, Judith Butler, Oswald Spengler |
Sumar af meginkenningum hans eru að harmleikur sé játun lífsins, hugmyndin um eilífa endurkomu hins sama, höfnun á platonisma, kristni, jafnaðarhugsjónum 19. aldarinnar.