Linux
From Wikipedia, the free encyclopedia
Linux (eða GNU/Linux) er UNIX-legt og POSIX-samhæft frjálst stýrikerfi sem samanstendur af Linuxkjarnanum og ýmsum kerfishugbúnaði, þar á meðal GNU-tólum. Stýrikerfið dregur nafn sitt af finnska forritaranum Linus Torvalds sem gaf út fyrstu útgáfu Linuxkjarnans 5. október 1991. Free Software Foundation sem þróuðu GNU-tólin hafa barist fyrir því að stýrikerfið sé kallað „GNU/Linux“ til að leggja áherslu á framlag GNU-verkefnisins til hugbúnaðarins, en það er umdeilt.
Upphaflega var Linux þróað sem stýrikerfi fyrir tölvur með Intel x86-samhæfða örgjörva en það hefur síðan þá verið þýtt fyrir fleiri vélbúnaðarútfærslur en nokkuð annað stýrikerfi. Linux (þ.e. kjarninn) er vinsælasta stýrikerfi í heimi (þó ekki í GNU/Linux formi) vegna Android-stýrikerfisins, sem notast við Linux kjarnann og er mikið notað í snjallsíma og spjaldtölvur. Linux er líka allsráðandi á ofurtölvum (allar á TOP500 nota síðan í nóvember 2017), og er leiðandi stýrikerfi á netþjónum (með fáa keppinauta) en er einungis með 2,3% hlut á borðtölvum. Chrome OS sem líka er byggt á Linux er algengt á ódýrum fartölvum. Linux er líka algengt sem fastbúnaður í ívafskerfum eins og sjónvarpstölvum, beinum og snjallúrum þar sem stýrikerfið er sérsniðið að vélbúnaðinum.
Þróun Linux er eitt þekktasta dæmið um frjálsa og opna hugbúnaðarþróun. Frumkóði stýrikerfisins er aðgengilegur og má nota, breyta og dreifa samkvæmt skilyrðum opinna hugbúnaðarleyfa eins og GNU General Public License, hvort sem er í fjárhagslegum tilgangi eða ekki. Linux fyrir notendatölvur og netþjóna kemur yfirleitt fyrir sem dreifingarútgáfa sem inniheldur Linuxkjarnann, kerfishugbúnað, forritunarsöfn og mikinn fjölda notendaforrita sem eru sniðin að markhópi útgáfunnar. Algengar Linuxútgáfur eru Debian, Ubuntu, Linux Mint, Fedora, openSUSE, Arch Linux og Gentoo og leyfisskyldu útgáfurnar Red Hat Enterprise Linux og SUSE Linux Enterprise Server.
Linuxútgáfur fyrir borðtölvur eru oftast með gluggakerfi eins og X11, eða Wayland, og skjáborðsumhverfi eins og GNOME eða KDE. Sumar útgáfur notast við léttari skjáborð eins og LXDE eða Xfce. Útgáfur fyrir netþjóna eru oft lausar við myndræn notendaskil eða bjóða upp á þau sem valkost en innihalda gjarnan miðbúnað eins og LAMP-hugbúnaðarstæðuna. Þar sem Linux er frjáls hugbúnaður getur hver sem er búið til eigin útgáfu miðað við ætluð not.