Maóríska
From Wikipedia, the free encyclopedia
Maóríska (Māori, borið fram [ˈmaːɔɾi], kallast einnig Te Reo „tungumálið“) er pólýnesískt mál og mál Maóra, frumbyggja Nýja-Sjálands. Maóríska hefur verið opinbert tungumál á Nýja-Sjálandi frá árinu 1987. Maóríska er náskyld frumbyggjamálum Cook-eyja og Túamótúeyja sem og tahítísku.
Maoríska Māori / Te Reo | ||
---|---|---|
Málsvæði | Nýja-Sjáland | |
Heimshluti | Pólýnesía | |
Fjöldi málhafa | 60.000 (2009) 150.000 (2013) með einhverja færni | |
Ætt | Malay-pólýnesískt Úthafsmál Pólýnesískt Austurpólýnesískt Tahítískt Maóríska | |
Skrifletur | Latneskt letur | |
Opinber staða | ||
Opinbert tungumál |
Nýja-Sjáland | |
Stýrt af | Te Taura Whiri i te Reo Māori | |
Tungumálakóðar | ||
ISO 639-1 | mi | |
ISO 639-2 | moa (B) | |
ISO 639-3 | mri | |
ATH: Þessi grein gæti innihaldið hljóðfræðitákn úr alþjóðlega hljóðstafrófinu í Unicode. |
Samkvæmt könnun sem framkvæmd var árið 2001 á stöðu maórísku tala um það bil 9% Maóra hana reiprennandi, eða 30.000 manns. Samkvæmt manntalinu 2006 búa um það bil 4% Nýja-Sjálendinga, eða 23,7% Maóra, yfir nógu góðri færni í maórísku til þess þeir geta átt stutt samtal á því máli.
Í upphafi var maóríska ekki rituð. Árið 1814 komu trúboðar til Nýja-Sjálands með latneskt letur. Seinna meir vann Samuel Lee málfræðingur saman með ættflokkshöfðingjanum Hongi Hika að stöðluðu ritmáli fyrir maórísku sem var tekið upp árið 1820. Rithátturinn var mjög hljóðréttur og hann hefur ekki breyst mikið síðan þá.