ნიგერია
From Wikipedia, the free encyclopedia
ნიგერია (ინგლ. Nigeria), ოფიციალურად ნიგერიის ფედერაციული რესპუბლიკა (ინგლ. Federal Republic of Nigeria) — სახელმწიფო დასავლეთ აფრიკაში. დასავლეთით ესაზღვრება ბენინი, ჩრდილოეთით — ნიგერი, ჩრდილო-აღმოსავლეთით — ჩადი და აღმოსავლეთით კამერუნი. მისი სამხრეთ სანაპირო ზოლი გადის გვინეის ყურეზე, ატლანტის ოკეანეში. ნიგერია მოიცავს 36 შტატს და მისი დედაქალაქი არის აბუჯა. ნიგერია ოფიციალურად დემოკრატიულ-სეკულარულ ქვეყნად მიიჩნევა.[4]
არ უნდა აგვერიოს შემდეგ მნიშვნელობა(ებ)ში: ნიგერი. |
ამ სტატიას ან სექციას ვიკიფიცირება სჭირდება ქართული ვიკიპედიის ხარისხის სტანდარტების დასაკმაყოფილებლად. იმ შემთხვევაში, თუ არ იცით, თუ რა არის ვიკიფიცირება, იხ. დახმარების გვერდი. სასურველია ამის შესახებ აცნობოთ იმ მომხმარებლებსაც, რომელთაც მნიშვნელოვანი წვლილი მიუძღვით სტატიის შექმნაში. გამოიყენეთ: {{subst:ვიკიფიცირება/info|ნიგერია}} |
ნიგერიის ფედერაციული რესპუბლიკა Federal Republic of Nigeria ნიგერია |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
დევიზი: „ერთიანობა და ძალა, მშვიდობა და პროგრესი“ | ||||||
ჰიმნი: Arise, O compatriots, Nigeria's call obey |
||||||
|
||||||
დედაქალაქი | აბუჯა 9°10′ ჩ. გ. 7°10′ ა. გ. | |||||
უდიდესი ქალაქი | ლაგოსი | |||||
ოფიციალური ენა | ინგლისური | |||||
მთავრობა | საპრეზიდენტო რესპუბლიკა | |||||
- | პრეზიდენტი | მუჰამადუ ბუჰარი | ||||
- | ვიცე-პრეზიდენტი | იემი ოსინბაჯო | ||||
ფართობი | ||||||
- | სულ | 923 768 კმ2 (32-ე) | ||||
- | წყალი (%) | 1.4 | ||||
მოსახლეობა | ||||||
- | 2016 შეფასებით | 186 053 386[1] (მე-8) | ||||
- | 2006 აღწერა | 140 431 790 [2][3] | ||||
- | სიმჭიდროვე | 152,02 კაცი/კმ2 (71-ე) | ||||
მშპ (მუპ) | 2006 შეფასებით | |||||
- | სულ | $191.4 მილიარდი (47-ე) | ||||
- | ერთ მოსახლეზე | $1,500 (165-ე) | ||||
აგი (2007) | 0.470 (დაბალი) (158-ე) | |||||
ვალუტა | ნაირა (NGN ) |
|||||
დროის სარტყელი | UTC+01:00 | |||||
- | ზაფხულის (DST) | UTC+01:00 (UTC) | ||||
ქვეყნის კოდი | NGA | |||||
Internet TLD | .ng | |||||
სატელეფონო კოდი | 234 |
მილენიუმების განმავლობაში თანამედროვე ნიგერია სხვადასხვა სამეფოებისა და ტომების დაქვემდებარებაში იყო. XIX საუკუნეში ნიგერია ბრიტანეთის კოლონია იყო და 1914 წელს აერთიანებდა სამხრეთ ნიგერიისა და ჩრდილოეთ ნიგერიის პროტექტორატებს. 1960 წელს გახდა ფორმალურად დამოუკიდებელი ფედერაცია და 1967-1970 წლებში სამოქალაქო ომში ჩაება. მას შემდეგ ერთმანეთს ენაცვლებოდნენ დემოკრატიული არჩევნების გზით არჩეული სამოქალაქო მთავრობა და სამხედრო დიქტატურები მანამ, სანამ 1999 წელს სტაბილურ დემოკრატიას არ მიაღწია. 2011 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები ითვლება, როგორც პირველი მიუკერძოებელი და დასაბუთებულად თავისუფალი არჩევნები.[5]
ნიგერია ხშირად მოხსენებულია, როგორც „აფრიკის გიგანტი“, მისი უზარმაზარი მოსახლეობისა და ეკონომიკიდან გამომდინარე.[6] დაახლოებით 184 მილიონი მკვიდრით ნიგერია არის აფრიკის კონტინენტზე ყველაზე მეტი მოსახლეობის მქონე ქვეყანა და მოსახლეობის სიმრავლის მხრივ მსოფლიო რეიტინგებში მე-7 ადგილს იკავებს. ნიგერია არის ქვეყანა, სადაც მსოფლიოში ყველაზე მეტი ახალგაზრდა მოსახლეობა ცხოვრობს.[7] ქვეყანა ინტერნაციონალურ ქვეყნადაა მიჩნეული, იქიდან გამომდინარე, რომ 500-ზე მეტი ეთნიკური ჯგუფისაგან შედგება, რომელთაგანაც ყველაზე დიდია ჰაუსა, იგბო და იორუბა; ეს ეთნიკური ჯგუფები 500-ზე მეტ განსხვავებულ ენაზე საუბრობენ და საკმაოდ მრავალფეროვანი კულტურითაც გამოირჩევიან.[8][9] ოფიციალურ ენად ინგლისურია მიჩნეული. ნიგერია, უხეშად რომ ვთქვათ, ქრისტიანებად და მუსლიმებადაა დაყოფილი. ქრისტიანი მოსახლეობა უმეტესწილად სამხრეთ ნაწილში ცხოვრობს, მუსულმანი მოსახლეობა კი ჩრდილოეთ ნაწილში. მოსახლეობის მცირედი ნაწილი იყენებს ნიგერიისთვის დამახასიათებელ რელიგიას, რომელიც იგბოსა და იორუბას ხალხებისთვისაა დამახასიათებელი.
2015 წელს ნიგერიის ეკონომიკა მსოფლიო ეკონომიკების სიაში მე-20 ადგილს იკავებდა, $500 მილიონზე მეტი ღირებულებით და 1 ტრილიონი დოლარის ოდენობის ნომინალური მშპ-ით. 2014 წელს სამხრეთ აფრიკა გახდა აფრიკის ყველაზე დიდი ეკონომიკის მფლობელი.[10][11] ასევე ვალის წილი მშპ-ში მხოლოდ 11 %-ია, რაც 2012 წელთან შედარებით 8 %-ით არის შემცირებული.[12][13] ნიგერია მსოფლიო ბანკის მიერ მიჩნეულია განვითარებად ბაზრად. მას გააჩნია რეგიონალური ძალაუფლება აფრიკის კონტინენტზე. ნიგერია არის MINT ჯგუფის წევრი (მექსიკა, ინდონეზია, ნიგერია, თურქეთი), რომელსაც „BRIC“-ს ადარებენ და მისნაირ მომავალს უწინასწარმეტყველებენ (ბრაზილია, რუსეთი, ინდოეთი, ჩინეთი). ნიგერია ასევე დასახელებულია „მომავალი თერთმეტი“ ქვეყნის სიაში, რომლის ეკონომიკაც მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული იქნება. ნიგერია არის „აფრიკული გაერთიანები“-ს, „ოპეკი“-ს და „გაერთიანებული ერები“-ს წევრი ქვეყანა.
2014 წელს, როდესაც ებოლას ეპიდემია მოედო მსოფლიოს, ნიგერია იყო ერთ-ერთი ყვეყანა, რომელიც ეპიდემიას ეფექტურად გაუმკლავდა. მის მიერ შემუშავებული „კონტაქტური მეთვალყურეობა“ საკმაოდ ეფექტური ხერხი გახდა, რომელიც შემდგომში ამერიკის შეერთებულმა შტატებმაც გადმოიღო, როდესაც ებოლას საშიშროება აღმოაჩინეს[14][15][16]
2002 წლიდან მოყოლებული, ქვეყნის ჩრდილო-აღმოსავლეთ მხარე გახდა სექტანტური ძალადობის მსხვერპლი „ბოკო ჰარამის“ მხრიდან, ეს არის ისლამური დაჯგუფება, რომელსაც სურს მთავრობის სისტემის განადგურება და „შარიათის“ კანონების დამკვიდრება.[17][18] ნიგერიის პრეზიდენტი გუდლაკ ჯონათანი (Goodluck Jonathan) 2014 წლის მაისში ამტკიცებდა, რომ ბოკო ჰარამის თავდასხმების შედეგად დაიღუპა სულ მცირე 12 000 ადამიანი და 8000 დასახიჩრდა.[19] 276 სკოლის მოსწავლის გატაცების შემდეგ, მეზობელი ქვეყნები - ბენინი, ჩადი, კამერუნი და ნიგერი შეუერთდნენ ნიგერიას „ბოკო ჰარამ“-თან საბრძოლველად.[20]