პლატონიზმი
From Wikipedia, the free encyclopedia
პლატონიზმი პლატონის ფილოსოფია და სახელია, რომელიც მისგან წარმომდგარ სხვადასხვა ფილოსოფიურ სისტემებს აერთიანებს. ვიწრო ჭრილში, ტერმინი შეიძლება გავიგოთ, როგორც პლატონური რეალიზმის დოქტრინა.
პლატონიზმის მთავარი იდეა არის სხვაობა გრძნობად - არაგონებრივ რეალობას და გონებრივ - არაგრძნობად რეალობას შორის; ეს განსხვავება ფორმების თეორიის ქვაკუთხედია. ფორმები, საუბრებში ფაედო, სიმპოზიუმი და რესპუბლიკა აღწერილია, როგორც სრულყოფილი ნიმუშები, რომლის არასრულყოფილი ასლებიც ყოველდღიური ცხოვრების საგნები არის. რესპუბლიკაში უმაღლეს ფორმად სიკეთეა მიჩნეული, რომელიც ყველა სხვა ფორმების პირველწყაროა. სოფისტში, გვიანდელ ნამუშევარში, ყოფიერება, მსგავსება და განსხვავება მიჩნეულია, როგორც თავდაპირველი "დიდი სიკეთეები". ჩვ. წ. აღ.-მდე მე–3 საუკუნეში, არქეზილამ პლატონიზმში შემოიტანა სკეპტიციზმი, რომელიც სკოლის მთავარ პრინციპად დარჩა ჩვ. წ. აღ.-მდე 90 წლამდე, როდესაც ანტიოქმა დაამატა სტოიკური ელემენტები, განაგდო სკეპტიციზმი და დაიწყო პერიოდი, რომელიც შუა პლატონიზმის სახელითაა ცნობილი.
ჩვ. წ. აღ-ით მე–3 საუკუნეში, პლოტინუსმა დაამატა მისტიკური ელემენტები, ჩამოაყალიბა ნეოპლატონიზმი, რომელშიც არსებობის მწვერვალად ერთიანობა და სიკეთე მიიჩნევა - ყველა საგნის წყარო. სათნოებასა და ფიქრში სულს აქვს ძალა ამაღლდეს და შეუერთდეს ერთიანობას. პლატონიზმს არსებითი გავლენა ჰქონდა დასავლურ აზროვნებაზე და ბევრი პლატონური შეხედულება გაიზიარა ქრისტიანულმა ეკლესიამ, რომელიც პლატონის ფორმებს იგებდა, როგორც ღვთის აზრებს, მანამდე სანამ ნეოპლატონიზმი არ გახდა ქრისტიანული მისტიციზმის ჩამოყალიბების მთავარი მასტიმულირებელი.