ამპატო
From Wikipedia, the free encyclopedia
ამპატო (სავარაუდოდ კეჩუურიდან ჰამპატუ ან აიმარულიდან ხამპატუ, ორივე ნიშნავს ბაყაყს) — წყნარი სტრატოვულკანი სამხრეთ პერუს ანდებში. ის მდებარეობსარეკიპის ჩრდილო-დასავლეთით 70-75 კილომეტრის მოშორებით და არის ზღვის დონიდან 6288 მეტრზე. ის მიეკუთვნება ჩრდილო სამხრეთის მთათა სისტემას რომელიც ასევე შეიცავს ამპატოს მსგავსს ვულკანებს, ეს ვულკანებია მაგალითად: უალკა უალკა და საბანკაია. რომელთაგანაც ჩამონათვალში ბოლო, აქტიური იყო ისტორიულ პერიოდში.
ამ სტატიას ან სექციას ვიკიფიცირება სჭირდება ქართული ვიკიპედიის ხარისხის სტანდარტების დასაკმაყოფილებლად. იმ შემთხვევაში, თუ არ იცით, თუ რა არის ვიკიფიცირება, იხ. დახმარების გვერდი. სასურველია ამის შესახებ აცნობოთ იმ მომხმარებლებსაც, რომელთაც მნიშვნელოვანი წვლილი მიუძღვით სტატიის შექმნაში. გამოიყენეთ: {{subst:ვიკიფიცირება/info|ამპატო}} |
ამ სტატიაში არ არის მითითებული სანდო და გადამოწმებადი წყარო. |
ამპატო შედგება სამი ვულკანური კონუსისაგან რომლებიც განთავსებულია ვულკანის უფრო ძველ გამყარებულ საფუძველზე. მათი ფორმირება სისტემატიურად გამოყოფილი ლავის დინებების მეშვეობით მოხდა, მაგრამ ამპატოს ასევე ჰქონდა უფრო ფეთქებადი ამოფრქვევებიც რომლებიც ატმოსფეროში ფერფლის, ლაპილისა და პემზის მტვრის მასებს გამოყოფდა. ერთ-ერთი ახალი ლავის დინება თარიღდება ძველი წელთაღრიცხვით 17,000 ± 6,000 წელს, მაგრამ მწვერვალის ზედა ნაწილი კიდევ უფრო ახალგაზრდაა.ფერფლის ფენები ტორფის ჩანთებში შეიძლება ბოლო ამოფრქვევებით ყოფილიყო გამოწვეული.
თანამედროვე ვულკანი დაფარულია ყინულის თავით, ბოლო მყინვარული მაქსიმუმის დროს კი მყინვარები დაბალ სიმაღლეებსაც წვდებოდნენ. 1995 წელს ინკური მუმია ცნობილი როგორც მუმია ხუანიტა იქნა ნაპოვნი ამპატოზე ჯოან რეინარდის მიერ; მუმიას მსხვერპლობის სურვილი დაახლოებით 600 წლის წინ დაუკმაყოფილეს.